TRT Payı Nedir?

TRT Payı iadesi mümkün değildir. TRT payının elektrik faturalarından tahsil edilmesi kanun ile belirlenmiştir.

Elektrik faturalarından TRT Payı tahsil edilmesi; 3093 sayılı Türki̇ye Radyo-Televi̇zyon Kurumu Geli̇rleri̇ Kanunu ve 5784 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 11. maddesi ile tanımlanmıştır.

Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumuna devamlı ve yeterli gelir kaynağı sağlamak amacıyla; 3093 sayılı Türki̇ye Radyo-Televi̇zyon Kurumu Geli̇rleri̇ Kanunu ve 09.07.2008 tarihli 5784 sayılı yasanın 11. maddesi gereğince elektrik faturasında TRT Payı bulunmaktadır. Ancak faturalardan tahsil edilen TRT payı 2022 yılında kaldırılmıştır ve 2022 yılı ve sonrası elektrik faturalarında TRT payı bulunmamaktadır.

TRT katkı payı, kabul tarihi 4.12.1984 olan 3093 sayılı Türki̇ye Radyo-Televi̇zyon Kurumu Geli̇rleri̇ Kanunu neticesinde 1984 yılından itibaren alınmaktadır.

3093 sayılı kanunun ve 09.07.2008 tarihli 5784 sayılı yasanın 11. maddesi ile elektrik bedeli üzerinden hesaplanıp TRT'ye aktarılan bedel TRT payıdır. İlk kez 1984 yılında çıkarıldı. Ancak bu maddede, tüketici kavramına değinilmeden elektriğin kim tarafından tüketildiği fark etmeksizin elektrik tüketilen her durumda TRT payı yükümlülüğü getirildi.

Bu madde 06.07.1999’da 4397 sayılı kanunla değiştirildi ve tüketici kavramı kullanılmaya başladı. 09.07.2008 tarihli 5784 sayılı yasanın 11. maddesi ile 04.12.1984 tarihli ve 3093 sayılı kanunun 4. maddesi “Nihai tüketiciye elektrik enerjisi satışı yapan lisans sahibi tüzel kişiler, iletim, dağıtım ve perakende satış hizmetlerine ilişkin bedeller hariç olmak üzere, elektrik enerjisi satış bedelinin % 2’si tutarındaki payı elektrik faturalarında ayrıca gösterir ve bu kapsamdaki bedelleri Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumuna intikal ettirirler. Organize Sanayi Bölgeleri tüzel kişilikleri, serbest tüketici olarak tedarikçilerden katılımcıları için temin ettikleri enerjiye ilişkin olarak Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumuna ayrıca pay yatırmaz.” olarak değiştirildi.

Sanayinin geliştirilmesi ve üretimin desteklenmesi amacıyla bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapıldı. 18.06.2017 tarihli ve 7033 sayılı kanuna göre; sanayi sicil belgesine sahip işletmelere 1 Temmuz 2017 tarihi ve sonrasında yapılacak elektrik enerjisi satışlarına ilişkin fatura hesaplamalarında %2 TRT payı dahil edilmeyecek ve sanayi abone grubu tüketicilerine TRT payı tahakkuk ettirilmeyecektir. 2022 yılında alınan son kararla birlikte ise tüm elektrik faturalarından TRT Payı kaldırılmıştır.

TRT katkı payına öncelikle Tüketici Hakem Heyetlerine başvurarak itiraz edilebilir ancak bu konuda emsal mahkeme kararları bulunduğundan yüksek ihtimalle tüketiciler Hakem Heyetlerinden olumlu bir sonuç alamayacaktır. TRT katkı payına itiraz edilmesi sonucunda itirazın reddedilmesi durumunda ise yetkili mahkemelerde dava açılmalıdır.

TRT katkı payı, elektrik faturalarından başka hiçbir faturada bulunmaz. Ancak TRT bandrolü gördüğünüz her elektrikli cihazdan, basılı yayın ürününden ve konser vb. biletinden TRT katkı payı alınmaktadır.

Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumunun aşağıdaki ürünlerden katkı payı almaktadır:

• Radyo, televizyon, video ve birleşik cihazlar
• Elektrik enerjisi hasılatı
• Radyo ve televizyon vasıtasıyla yapılan her çeşit ilan ve reklam ile faaliyet gelirleri,
• Film, bant, plak, nota, dergi, kitap ve benzerlerinin yapım, yayın ve satışı
• Radyo ve televizyonla ilgili her türlü ticari işlemler ve ortaklıklar
• Düzenlenecek konser, temsil ve benzeri programlara giriş ücreti ve bu yerlerde yapılacak ilan ve reklam

TRT payı, yalnızca elektrik tüketim bedelinin (aktif enerji bedeli) %2’si olarak hesaplanır, elektrik dağıtım bedeli ve diğer vergiler üzerinden TRT payı hesaplanmaz. Aktif enerji birim fiyatı ile aylık tüketilen elektrik miktarı (kWH) çarpıldığında, elektrik tüketim bedeli bulunur. Elektrik tüketim bedelinin %2’si, elektrik faturasına eklenir ve TRT’ye iletilir. KDV hesaplamasına ise TRT payı da dahil edilir. Bir elektrik faturasındaki bedellere bakıldığında, TRT payı toplam tutarın %1’i kadardır. 

Elektrik faturalarından TRT Payının kaldırılması defalarca teklif edilmiştir. Bu tekliflere güncel iki örnekten biri 16 Ekim 2018’de Uşak Milletvekili Özkan Yalım tarafından Meclis Plan ve Bütçe Komisyonuna yapılan 2/1116 esas numaralı kanun teklifi, bir diğeri ise Erkan Akçay tarafından 4 Şubat 2015 tarihinde Meclis Plan ve Bütçe Komisyonuna yapılan 2/2626 esas numaralı kanun teklifidir. Nihayetinde 2022 yılında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından TRT Payının kaldırıldığı açıklanmıştır.

TRT katkı payının %18 KDV’si vardır. Elektrik tüketim bedeli, elektrik dağıtım bedeli, enerji fonu ve belediye tüketim vergisinde olduğu gibi TRT payının da KDV’si bulunmaktadır.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, 2019 Kamu İşletmeleri Raporuna göre 2019 yılında TRT’ye 1 milyar TL enerji payı aktarıldı.

TRT, 2019 yılında 3 milyar 170 milyon Türk Lirası kazanç elde etti. Bunun %88 kadarı bandrol ücretleri ve elektrik faturaları ile tahsil edilen TRT payından gelmektedir.

Leyla ile Mecnun isimli TRT dizisinde Erdal Bakkal tarafından TRT katkı payı eleştirisi yapıldı. Leyla ile Mecnun’un 9 Ocak 2012’de yayınlanan “Masal Çiçeği” isimli bölümünde Erdal Bakkal, TRT izlemediği halde neden elektrik faturasında TRT payı ödediğini sorgular.

TRT Payı sıklıkla eleştirilen bir konu olmakla birlikte, dünyada pek çok ülkede vatandaşlardan devlet televizyonu katkı payı alınmaktadır. İngiltere’de “TV Licensing” adı altında, Türkiye’deki emlak vergisine benzer bir yöntemle vatandaşlardan devlet televizyonu için vergi alınır. Portekiz, İtalya ve Yunanistan gibi ülkelerde ise Türkiye’de olduğu gibi elektrik faturalarına yansıtılarak toplanır. Dünya örneklerinden yola çıkarak devlet televizyonu katkı payı alınmasının normal bir uygulama olduğu söylenebilir, ancak uygulamadaki bazı farklılıklar dikkat çekmektedir. Örneğin İngiltere’de devlet radyo ve televizyonlarının işletmesi için gerekli gelirler vergi olarak vatandaşlardan tahsil edildiğinden, bu kanallar reklam almaz ve izleyicilere reklam gösterilmez.