Rüzgar Santrali Nedir?

Bir rüzgar türbininin kurulum maliyeti 220.000EUR, kule maliyeti ve 800.000EUR ila 1.000.000EUR arası da türbin maliyeti olmak üzere ortalama 1.2 milyon EUR'dir. Bir rüzgar türbininin bakım maliyeti ise yıllık ortalama 48.000USD'dir. Rüzgar enerjisi santrallerinde türbin sayısı bakımından bir üst veya alt sınır bulunmamaktadır.

Bir rüzgar enerjisi santralinin kurulum aşaması performans etüdü ve yasal izinler olarak ikiye ayrılır. Performans etüdü aşamasında aşağıdaki işlemler yapılır:

• Bölgenin Rüzgar Potansiyeli: Rüzgar enerjisi santrali kurulmasının planladığı bölgenin rüzgar potansiyeli ölçülmelidir. Saatte 7 kilometre ve üzeri stabil rüzgar potansiyeline sahip bölgeler rüzgar enerjisi santrali kurmak için uygundur.
• Bölgenin Ekosistem Yönünden Değerlendirilmesi: Göçebe kuşların göç yolları üzerine kurulan rüzgar enerjisi santralleri, kuş ölümlerine sebep olur. Ayrıca rüzgar türbinleri çok gürültü çıkaran aletler oldukları için, yerleşim yerlerinden uzakta konumlandırılmalıdır.
• Türbin, Pervane ve Kule Tercihi: Bölgeye ve rüzgar potansiyeline uygun pervane, türbin ve kuleler tercih edilmelidir. Aksi takdirde rüzgar gücünden yeterince faydalanmak mümkün olmayacağı gibi, türbinin arıza yapma ihtimali de artacaktır.

Bu işlemlerin ardından yasal prosedür şu şekilde tamamlanır.

• Rüzgar enerjisi santrali kurmak için Enerji Piyasası Denetleme Kurumu (EPDK)’na lisans başvurusu yapılır.
• Rüzgar enerjisi santrali kurulmak istenen alanın sit alanı, milli park, tabiat koruma alanı, yaban hayatı koruma sahası veya kent yerleşimi olmadığı belgelenir.

Rüzgar enerjisi santralleri rüzgar potansiyelinin yüksek olduğu alanlarda kurulur. Bu rüzgar yollarını aynı zamanda göçmen kuşlar da göç yolu olarak kullanır. Rüzgar türbinleri sebebiyle yılda 150 bin ila 400 bin arası kuşun öldüğü bilinir.

Rüzgar gücü ile elektrik üreten ilk rüzgar enerjisi santrali 1887 yılında Profesör James Blyth tarafından İskoçya’nın Marykirk şehrinde kurulmuştur. Boyu 10 metre olan tek bir rüzgar türbininden oluşan santrali Blyth, evinin enerji ihtiyacını karşılamak için kurmuştur.

Bir rüzgar enerjisi santrali, farklı sayılarda rüzgar türbininden oluşur. Bir rüzgar türbinini oluşturan parçalar ise şunlardır:

• Kule: Rüzgar türbininin üzerine kurulu olduğu; metal veya betondan imal edilen taşıyıcılara kule denir.
• Kanat (Pervane): Rüzgardan aldığı kinetik enerjiyi mekanik enerjiye dönüştürerek rotora ileten kısımlardır. Bir rüzgar türbininde bir, iki, üç veya daha fazla kanat bulunabilir.
• Rotor: Kanatların ilettiği mekanik enerjiyi jeneratöre ileten kısımdır. Rotor, kanatların merkezinde yer alır ve fren kısmını da içerisinde bulundurur.
• Fren: Rüzgarın yetersiz hızda olduğu veya potansiyelin üstünde estiği durumlarda enerji aktarımını durduran aksamdır.
• Dişli Kutusu (Vites Kutusu): Rotordan gelen mekanik enerjiyi aşamalandırarak jeneratöre iletir. Dişli kutusunda düşük hız şaftı ve yüksek hız şaftı bulunur.
• Düşük Hız Şaftı: Rüzgar, düşük hızda eserken jeneratör bu şaft ile çalıştırılır.
• Yüksek Hız Şaftı: Rüzgar, yüksek hızda eserken jeneratör bu şaft ile çalıştırılır.
• Jeneratör: Rotordan gelen mekanik enerji ile çalışarak elektrik üreten ve aktaran aksamdır.
• Sapma Sürücüsü: Rüzgarın yönü değiştiğinde bunu algılayarak türbinin yönünü değiştiren kısımdır.
• Sapma Motoru: Gerektiğinde sapma sürücüsünü çalıştıran motordur.
• Kontrolör: Tüm rüzgar türbininin dışarıdan kontrol edilebilmesine imkan tanıyan, türbini kapatan veya açan kısımdır.

Rüzgar enerjisi santralleri, çalışmak için bir yakıt veya girdiye ihtiyaç duymadıkları için herhangi bir çevre kirliliği üretmezler. Ancak oldukça gürültülü bir çalışma formuna sahip olan rüzgar türbinleri, gürültü kirliğine sebep olur. Bu yüzden kentleşmenin olmadığı bölgelerde kurulmalıdır.

Periyodik bakımları yapıldığında bir rüzgar enerjisi santralinin ömrü yaklaşık 15 ila 18 yıldır. Büyük rüzgar türbinlerinde bu süre 20 ila 25 yılı bulabilir.

Bir rüzgar türbininin ihtiyaç duyduğu alan, ürettiği elektrik enerjisi miktarının 3/4’ü olarak hesaplanır. 2 MW elektrik üreten bir rüzgar türbini, 1,5 dönüm alana ihtiyaç duyar. Rüzgar enerjisi santrali kurulurken, türbinlerin sebep olduğu türbülansın zararlarından sakınmak için, iki rüzgar türbini arasına rotor çapının 7 katı kadar boşluk bırakılması gerekir.

Rüzgar enerjisi santrallerinde rüzgar türbini sayısı bakımından bir üst veya alt sınır yoktur.

Rüzgar türbinlerinin fiyatı, üretim kapasitesine göre değişir.

• 10 KW üretim kapasiteli bir rüzgar türbininin fiyatı 50.000USD ile 80.000USD arasındadır.
• 1 MW üretim kapasiteli bir rüzgar türbininin fiyatı 1.3 ile 2.2 milyon USD'dir.
• 2 MW üretim kapasiteli bir rüzgar türbininin fiyatı 3 ile 4 milyon USD'dir

Bir rüzgar türbininin kurulum ve bakım maliyetleri üretim kapasitesine göre değişir. 1 MW üretim kapasiteli bir rüzgar türbininin oluşturacağı maliyetler şu şekildedir.

• Kule: Yaklaşık olarak 220.000 EURO'ya mal olur.
• Türbin: 1 ile 1.2 milyon euro arasındadır.
• Yıllık Bakım ve Onarım: Ortalama olarak 48 bin dolar civarındadır.
• Arazi Maliyeti: Türbinin kurulacağı arazinin satın alma maliyeti bölgeye göre değişir.

Dünyanın en büyük rüzgar türbini üreticisi firmaları şunlardır.

• Vestas – Danimarka
• Goldwind – Çin
• GE Energy – ABD
• Siemens Gamesa – Almanya/İspanya
• Envision – Çin
• Windey – Çin
• Nordex – Almanya
• Dongfang – Çin
• Enercon – Almanya

Dünyanın en büyük rüzgar enerjisi santrali, Çin’in İç Moğolistan bölgesinde bulunan Jiuquan Rüzgar Enerjisi Santralidir. “Gansu Rüzgar Çiftliği” adıyla da bilinen ve 20 GW elektrik üretim kapasitesine sahip olan bu tesiste 7.000 rüzgar türbini bulunur.

Elektrik elektronik mühendisleri rüzgar enerjisi santrallerinde çalışabilir. Ayrıca yetkili bakım personelleri bakım aşamasında, inşaat mühendisleri kurulum aşamasında, endüstri mühendisleri ise türbin tasarımı alanında rüzgar santrallerinde çalışabilir.

Türkiye’nin ilk rüzgar enerjisi santrali İzmir’de, Alaçatı’ya 7 kilometre mesafedeki Germiyan Köyü’nde, 1998 yılında kurulmuştur.

Türkiye’nin en büyük rüzgar enerjisi santrali, 240MW üretim kapasitesi ile Manisa’daki Soma Rüzgar Enerjisi Santrali’dir.

Türkiye’de toplam 172 rüzgar enerjisi santrali bulunur. Bu santrallerin toplam üretim kapasitesi 6.000 MW civarındadır.

Balıkesir Rüzgar Enerji Santrali

Balıkesir Rüzgar Enerji Santrali, Balıkesir’in Kepsut ilçesinde Enerjisa Elektrik tarafından 2012 yılında kurulmuştur. Yıllık üretimi yaklaşık 376 GW’tır. Santralde 52 adet GE marka rüzgar türbini bulunur.

Kangal Rüzgar Enerji Santrali

Kangal Rüzgar Enerji Santrali, Sivas’ın Kangal ilçesinde Kangal Elektrik tarafından 2014 yılında kurulmuştur. Yıllık üretimi 192 GW civarındadır. Santralde 63 adet Vestas marka rüzgar türbini bulunur.

Bandırma Rüzgar Enerji Santrali

Bandırma Rüzgar Enerji Santrali, Balıkesir’in Bandırma ilçesinde Bilgin Enerji tarafından 2004 yılında kurulmuştur. Yıllık üretimi 134 GW civarındadır.

Dinar Rüzgar Enerji Santrali

Dinar Rüzgar Enerji Santrali, Afyonkarahisar’ın Dinar ilçesinde Güriş Holding tarafından 2013 yılında kurulmuştur. Yıllık üretimi 477 GW civarındadır. Santralde 81 adet Siemens Gamesa marka rüzgar türbini bulunur.

Metristepe Rüzgar Enerji Santrali

Metristepe Rüzgar Enerji Santrali, Bilecik’in Bozüyük ilçesinde Can Enerji tarafından 2012 yılında kurulmuştur. Yıllık üretimi 105 GW civarındadır. Santralde 16 adet Nordex marka rüzgar türbini bulunur.

Mersinli Rüzgar Enerji Santrali

Mersinli Rüzgar Enerji Santrali, Mersin’in Mut ilçesinde Doğan Enerji tarafından 2014 yılında kurulmuştur. Yıllık üretimi 138 GW civarındadır. Santralde 14 adet Vestas marka rüzgar türbini bulunur.

Edincik Rüzgar Enerji Santrali

Edincik Rüzgar Enerji Santrali, Balıkesir’in Bandırma ilçesinde Edincik Enerji tarafından 2015 yılında kurulmuştur. Yıllık üretimi 195 GW civarındadır. Santralde 30 adet Nordex marka rüzgar türbini bulunur.

Çanakkale Rüzgar Enerji Santrali

Çanakkale Rüzgar Enerji Santrali, Çanakkale’nin Ezine ilçesinde Enerjisa Elektrik tarafından 2012 yılında kurulmuştur. Yıllık üretimi 93 GW civarındadır. Santralde 13 adet Siemens Gamesa marka rüzgar türbini bulunur.

Balabanlı Rüzgar Enerji Santrali

Balabanlı Rüzgar Enerji Santrali, Tekirdağ’da Borusan EnBW Enerji tarafından 2013 yılında kurulmuştur. Yıllık üretimi 184 GW civarındadır. Santralde 25 adet Siemens Gamesa marka rüzgar türbini bulunur.

Aksu Rüzgar Enerji Santrali

Aksu Rüzgar Enerji Santrali, Kayseri’nin Yahyalı ilçesinde Ayen Enerji tarafından 2012 yılında kurulmuştur. Yıllık üretimi 179 GW civarındadır. Santralde 39 adet Vestas marka rüzgar türbini bulunur.

Ezine Rüzgar Enerji Santrali

Ezine Rüzgar Enerji Santrali, Çanakkale’nin Ezine ilçesinde Enerjisa Elektrik tarafından kurulmuştur. Yıllık üretimi 83 GW civarındadır. Santralde 13 adet Siemens Gamesa marka rüzgar türbini bulunur.

Bozüyük Rüzgar Enerji Santrali

Bozüyük Rüzgar Enerji Santrali, Bilecik’in Bozüyük ilçesinde Türkerler Holding tarafından 2017 yılında kurulmuştur. Yıllık üretimi 90 GW civarındadır.

Bereketli Rüzgar Enerji Santrali

Bereketli Rüzgar Enerji Santrali, Tokat’ın Reşadiye ilçesinde Kinesis Enerji tarafından 2012 yılında kurulmuştur. Yıllık üretimi 100 GW civarındadır. Santralde 10 adet Siemens Gamesa marka rüzgar türbini bulunur.

Geycek Rüzgar Enerji Santrali

Geycek Rüzgar Enerji Santrali, Kırşehir’in Mucur ilçesinde Polat Enerji tarafından 2012 yılında kurulmuştur. Yıllık üretimi 364 GW civarındadır. Santralde 70 adet Enercon marka rüzgar türbini bulunur.

Osmaniye Rüzgar Enerji Santrali

Osmaniye Rüzgar Enerji Santrali, Osmaniye’nin Bahçe ilçesinde Zorlu Enerji tarafından 2010 yılında kurulmuştur. Yıllık üretimi 356 GW civarındadır. Santralde 54 adet GE marka rüzgar türbini bulunur.

Çanta Rüzgar Enerji Santrali

Çanta Rüzgar Enerji Santrali, İstanbul’un Silivri ilçesinde Boydak Enerji tarafından 2014 yılında kurulmuştur. Yıllık üretimi 157 GW civarındadır. Santralde 19 adet Nordex marka rüzgar türbini bulunur.

Kartaldağı Rüzgar Enerji Santrali

Kartaldağı Rüzgar Enerji Santrali, Gaziantep’in Nurdağı ilçesinde Borusan EnBW Enerji tarafından 2017 yılında kurulmuştur. Yıllık üretimi 184 GW civarındadır. Santralde 19 adet Vestas marka rüzgar türbini bulunur.

Akres Rüzgar Enerji Santrali

Akres Rüzgar Enerji Santrali, Manisa’nın Akhisar ilçesinde Karesi Enerji tarafından 2011 yılında kurulmuştur. Yıllık üretimi 119 GW civarındadır. Santralde 18 adet Nordex marka rüzgar türbini bulunur.

Akbük Rüzgar Enerji Santrali

Akbük Rüzgar Enerji Santrali, Aydın’da Ayen Enerji tarafından 2013 yılında kurulmuştur. Yıllık üretimi 95 GW civarındadır. Santralde 15 adet Suzlon marka rüzgar türbini bulunur.

Belen Rüzgar Enerji Santrali

Belen Rüzgar Enerji Santrali, Hatay’ın Belen ilçesinde Güriş Holding tarafından 2009 yılında kurulmuştur. Yıllık üretimi 116 GW civarındadır. Santralde 16 adet Vestas marka rüzgar türbini bulunur.

Bozcaada Rüzgar Enerjisi Santrali

Bozcaada Rüzgar Enerji Santrali, Çanakkale’nin Bozcaada ilçesinde Demirer Enerji tarafından 2000 yılında kurulmuştur. Yıllık üretimi 34 GW civarındadır. Santralde 17 adet Enercon marka rüzgar türbini bulunur.

Rüzgar enerjisi santrali kurulumunda aşağıdaki aşamalar gerçekleştirilir.

• Çevre Etüdü: Santralin kurulacağı bölgenin rüzgar potansiyeli ve stabilliği bakımından değerlendirilmesi gerekir.
• EPDK Lisansı: Plan çıkarıldığında EPDK’dan üretim için lisans alınır.
• Türbin İnşaatı: Santrali oluşturan türbinler belirlenen bölgelere inşa edilir.
• ÇED Raporu: 10 MW üzeri üretim yapması planlanan rüzgar enerjisi santrallerinin Çevre Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporu alması gerekmektedir.

Rüzgar enerjisi santrali kurulmadan önce yetkili firmalar aracılığıyla santral projesi hazırlanmalı ve santral kurulum projesi lisans için EPDK’ya sunulmalıdır. Ayrıca eğer 10 MW üzerinde üretim yapılması planlanıyorsa uygunluk belirten ÇED raporu alınmalıdır.

Rüzgar enerjisi santrali kurmak için öncelikle Enerji Piyasası Düzenleme Kurumuna (EPDK) ön lisans başvurusunda bulunmak gerekir. Ön lisans alındıktan sonra gerekli proje çalışmaları tamamlanarak EPDK’ya tekrar başvurulur ve lisans alınır. Böylelikle 6446 sayılı kanun uyarınca rüzgar enerjisi santrali inşaatına ve enerji üretimine başlanabilir.

Devlet destekli rüzgar gülü başvurusu şu şekilde yapılır:

• EPDK’dan ön lisans alınarak proje çalışmaları tamamlanır, ÇED raporu hazırlanır.

• Bu evraklar ile eğer ilgili dönemde devlet desteği mevcutsa, desteğin alınacağı bankaya kredi ön başvurusu yapılır.Uygun bulunması halinde devlet desteği uygulayan banka tarafından ilk 3 yıl geri ödemesiz, 10 yıl vadeli 5 milyon Euro’ya kadar kredi tahsis edilir.

Küçük ve orta büyüklükte işletmelerin lisanssız bir şekilde rüzgar enerjisi üretmesi de yasal olarak mümkündür. Bu serbesti, 1 MW üretim kapasitesi ile sınırlıdır.

Rüzgar santrali lisansı alırken dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:

• 10 MW’a kadar üretim planlanan tesislerde ÇED raporu istenmez. Ancak daha sonra tesisi büyütmek gibi bir plan varsa bu durumda ÇED raporu gerekecektir. Bu yüzden uzun vadeli planlamada 10 MW sınırı geçilmek isteniyorsa, ÇED raporu önceden alınmalıdır.
• Lisans başvuruları sürecinde devlet teşvikli kredilerde kurulum maliyetinin %25’inin sermaye olarak sunulması gerekmektedir.
• Lisans başvurusu yapmadan önce arazi etütleri ve proje doğru bir şekilde tamamlanmalıdır. Bu sayede hem yasal prosedür daha kolay halledilebilecek, hem de üretim bakımından verimli bir yere yatırım yapıldığından emin olmak mümkün olacaktır.