Elektrik Sayacı Nasıl Okunur?

Tek zamanlı elektrik tarifesi, herhangi bir zaman aralığı gözetilmeksizin, tüketilen elektriği sabit bir tarife üzerinden ücretlendiren elektrik tarifesidir.

Tek zamanlı tarifeli elektrik sayaçlarında tüketim birimi olarak sadece T hücresi bulunur. Bu hücrede gösterilen elektrik tüketimi 1 kWh elektrik kullanımı başına 0.482187 TL ile ücretlendirilir. Elektrik sayacı okunduğunda T hücresinde bulunan değer, 2.2525 TL ile çarpılarak toplam elektrik faturası bulunur.

Elektrik sayaçlarında yer alan T1 gündüz tarifesi, saat 06:00 – 17:00 arasındaki elektrik tüketimini kaydeder ve hesaplar. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından açıklanan gündüz tarifesine göre 1 kWh elektrik tüketimi meskenler için 1.157700TL, ticarethaneler için 2.242787 TL’dir.

Elektrik sayaçlarında yer alan T2 puant tarifesi, 17:00 – 22:00 arasındaki elektrik tüketimini kaydeder ve hesaplar. Puant (akşam) tarifesine göre 1 kWh elektrik tüketimi meskenler için 2.083645TL, ticarethaneler için 3.684643 TL’dir.

Elektrik sayaçlarında yer alan T3 gece tarifesi, 22:00 – 06:00 arasındaki elektrik tüketimini kaydeder ve hesaplar. Gece tarifesinde 1 kWh elektrik tüketimi meskenler için 0.417225 TL, ticarethaneler için 1.095558 TL’dir.

Elektrik sayaçlarında yer alan T4 hücresi, aktif olarak kullanılmayan bir hücredir. Yeni bir zaman ölçü birimi girilmek istendiğinde kullanılmak için üretilen bir alandır.

Elektrik sayaçlarında yer alan T5 alanı aktif olarak kullanılmaz. Ancak yeni bir zaman ölçü birimi girilmek istendiğinde kullanılması için üretilmiştir.

Üç zamanlı elektrik tarifesi 24 saati gündüz (06:00-17:00), puant (17:00-22:00) ve gece (22:00-06:00) olarak üçe bölerek tarifelendiren sistemdir. Üç zamanlı elektrik tarifesinin kullanım amacı, yoğun olmayan saatleri daha düşük birim fiyat ile ücretlendirerek elektrik talebinin gün içerisinde daha homojen dağıtılmasıdır.

Üç zamanlı elektrik tarifesine göre çalışan elektrik sayaçlarında bulunan T1, T2 ve T3 hücrelerinin her biri, kendi tarife fiyatlandırmasına göre hesaplanır.

“Elektrik tüketimi nasıl hesaplanır?” sorusunun bir yanıtı da elektrik sayacını sıfırlayarak, bir saatlik veya bir günlük elektrik tüketimini takip etmektir. Bu sayede bir günlük elektrik tüketiminden yola çıkarak bir aylık elektrik tüketimi hesaplanabilir.

Elektrik sayacı sıfırlama işlemi, sayacın ön panelinde yer alan sıfırlama (Reset) düğmesine basılarak yapılır. Eğer sayaç, bu düğmeye basıldığında sıfırlanmadıysa, aynı işlemi giriş düğmesi ve sıfırlama düğmesine aynı anda basarak tekrar etmek gerekir.

Elektrik sayaçlarındaki ilk endeks, fatura kesilen son tarihe kadarki elektrik tüketim miktarını, son endeks ise mevcut elektrik tüketim miktarını ifade eder. İlk endeks ile son endeks arasındaki fark, fatura kesilen son tarihten itibaren tüketilen elektriği gösterir.

Tüketilen Elektrik Miktarı (kWh) = Son Endeks Tüketimi – İlk Endeks Tüketimi

Ara sayaç (süzme sayaç), ortak elektrik tüketimi yapılan mesken ve işyerlerinde kişi başı düşen elektrik tüketimini hesaplamak için kullanılan bir elektrik sayacı özelliğine sahiptir.

Ara sayaç okuması elektrik fatura kesim tarihlerinde ara sayaçtaki son endeks ve ilk endeks farkını not ederek yapılır. Böylelikle kişi başı düşen elektrik tüketimi hesaplanarak fatura paylaşımı yapılabilir.​​​​​​

Elektrik tüketimi ölçüm ve faturalandırmasında sayaç türüne göre iki yöntem vardır.

• Tek zamanlı tarifeli elektrik sayaçlarında son endeks ile ilk endeks arasındaki fark kWh birimi ile hesaplanarak, mevcut tek zamanlı elektrik tarifesi (tedarikçi değiştirmemiş tüketiciler için bu fiyat vergiler ve fonlar dahil 0.8589 TL’dir) ile çarpılarak elektrik tüketim maliyeti bulunur.
• Çok zamanlı tarifeli elektrik sayaçlarında her bir zaman tarifesi için son endeks ile ilk endeks arasındaki fark kWh cinsinden bulunarak kendi tarife bedeliyle çarpılır ve elektrik tüketim maliyeti hesaplanır.

Tüketilen elektrik miktarının, tarifeyle çarpılması sonucu bulunan değere “Aktif Enerji Bedeli” adı verilir. Elektrik faturasında aktif enerji bedeli haricinde aşağıdaki ödeme kalemleri de yer alır:

• Dağıtım Bedeli: Elektriğin üretim yerinden tüketim yerine taşınma maliyetinin mahsup edildiği ödemedir. Eylül 2023 dönemi için elektrik dağıtım bedeli 0.8589 TL’dir.
• Belediye Tüketim Vergisi: İlgili mesken ve ticarethanenin bağlı bulunduğu belediyeye ödenen vergidir. Meskenler ve işyerleri için aktif enerji bedelinin %5’i, sanayi tesisleri için aktif enerji bedelinin %1’i kadardır.
• KDV: Fatura toplamının iş yerlerinde %18’i, evlerde %8'i kadardır.

Sonuç olarak bir elektrik faturası hesaplama işlemi aşağıdaki formül kullanılarak yapılır.

Elektrik Faturası = Aktif Enerji Bedeli + Dağıtım Bedeli + Belediye Tüketim Vergisi + Katma Değer Vergisi (KDV)

Elektrik faturasına esas vergiler dahil birim fiyat tedarikçi değiştirmemiş ev tüketicileri için 2.25, iş yeri tüketicileri için 3.85’dir. kWh cinsinden elektrik tüketimi bu birim fiyatlarla çarpılarak toplan elektrik faturası hesaplanır.

Elektrik sayacı şartnamesi, dağıtım şirketlerinin, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)’nun Elektrik Piyasasında Kullanılacak Sayaçlar Hakkında Tebliğ’i uyarınca hazırlanan ve görev bölgesinde kullanılabilecek sayaçların tür ve niteliklerinin belirtildiği usul ve esaslardır.

Bu şartnamelerde Ortak Asgari Kodlama Yapısı (OBİS) kodları da belirtilir. OBİS kodları şu şekildedir:

• 0.0.0: Seri Numarası
• 0.9.1: Sayaç Saati
• 0.9.2: Sayaç Tarihi
• 0.9.5: Haftanın Günü
• 1.8.0: Kümülatif Aktif Enerji (import)
• 1.8.1: Toplam Enerji T1
• 1.8.2: Toplam Enerji T2
• 1.8.3: Toplam Enerji T3
• 1.8.4: Toplam Enerji T4
• 1.6.0: Maksimum Aktif Güç
• 1.6.0*1: Önceki Ay Maksimum Aktif Güç
• 96.71: Son Klemens Kapak Açma Tarihi
• 96.70: Gövde Kapak Açma Tarihi
• 1.8.1*1: T1 Tüketim Aybaşı Değeri
• 1.8.2*1: T2 Tüketim Aybaşı Değeri
• 1.8.3*1: T3 Tüketim Aybaşı Değeri
• 1.8.4*1: T4 Tüketim Aybaşı Değeri
• 5.8.0: Reaktif Endüktif Enerji Tüketimi
• 8.8.0: Reaktif Kapasitif Enerji Tüketimi
• 5.8.0*1: Reaktif Endüktif Aybaşı Değeri
• 8.8.0*1: Reaktif Kapasitif Aybaşı Değeri
• 0.1.0: Demand Sıfırlama Sayısı
• 0.1.2*1: Son Demand Sıfırlama Tarihi ve Saatleri

Puant, gün içinde en fazla elektrik tüketiminin olduğu ve elektrik tarife bedelinin en yüksek olduğu 17:00-22:00 saat aralığında uygulamam tarifedir. Çok zamanlı elektrik tarifeli sayaçlarda puant tarifesi tüketim miktarı T2 hücresinde görülebilir.

Ara saat hesaplama, bir ana ve bir veya birden fazla ara sayacın olduğu durumlarda tüketim miktarının ve fatura bedelinin paydaşlar arasında bölünmesini sağlayan elektrik sayacı okuma yöntemidir. Örneğin, ana elektrik sayacındaki aylık elektrik tüketiminin 100 kWh, bir ara sayaçtaki tüketim miktarının ise 25 kWh olduğu bir durumda ara sayacın sahibi olan paydaşın ödemesi gereken tutar, ana elektrik sayacının fatura bedelinin %25’idir.

Elektrik sayacı okuma işlemi sayacın tek zamanlı mı yoksa çok zamanlı mı olduğuna göre değişebildiği gibi, elektrik sayacı markasına göre de değişebilir. En çok bilinen Makel, Köhler, Süzme, Luna ve Viko elektrik sayaçlarını okuma yöntemleri birbirinden farklılaşabilir.

Akıllı elektrik sayaçları mekanik sayaçlardan farklı olarak içeriklerindeki elektronik sistem sayesinde LED ekran üzerinden elektrik tüketimini takip etmeye imkan tanır. Tek zamanlı tarifeli elektrik sayaçları mekanik sisteme sahipken, çok zamanlı tarifeli elektrik aboneliklerinde elektronik ve akıllı sayaçlar kullanılır.

Süzme elektrik sayaçlarında elektrik tüketimi tek zamanlı tarifelerde T; çok zamanlı tarifelerde ise T1, T2 ve T3 hücrelerini takip ederek yapılabilir.

Köhler elektrik sayaçları bağlantı tipine göre monofaze ve trifaze olarak üretilir. Mesken, işyeri, fabrika, AVM, hastane gibi yapılarda kullanılabilen Köhler sayaçların tek zamanlı ve çok zamanlı türleri bulunmaktadır. T hücresinden toplam tüketim; T1, T2, T3 ve T4 hücrelerinden de zaman ayrımlı tüketim takip edilebilir.

Makel elektrik sayaçları farklı mesken ve ticarethane tiplerine uyumlu olarak üretilir. Tek zamanlı Makel elektrik sayaçlarında toplam tüketim T hücresinde; çok zamanlı Makel elektrik sayaçlarında ise T1, T2 ve T3 hücrelerinde izlenebilir.

Viko dijital elektrik sayaçları LED ekranlar üzerinden tek zamanlı ve çok zamanlı tarife tüketimini takip etmeye imkan tanır. T hücresi ile tüm elektrik tüketimi; T1, T2 ve T3 hücreleri ile zaman ayrımlı elektrik tüketimi takip edilip hesaplanabilir.

Luna elektrik sayaçları üzerinde yer alan T hücresi ile ilgili aboneliğin fatura dönemindeki toplam tüketimi; T1, T2 ve T3 hücreleri ile de çok zamanlı tarifeye göre tüketim miktarları hesaplanır.