Elektrikte Kademeli Tarife Hakkında Bilinmesi Gerekenler

1 Ocak 2022 tarihinde yürürlüğe giren kademeli elektrik tarifesi, tüm ev tüketicilerinin elektrik tüketimlerinin günlük 8 kWh'e kadar olan tüketimlerinin düşük kademeli tarifeden, bunun üzerindeki tüketimlerinin ise yüksek kademeli tarife birim fiyatlarından faturalandırılacağı yeni tarife uygulamasıdır. Kademeli elektrik tarifesi ile birlikte az elektrik tüketen tüketiciler daha düşük, çok elektrik tüketen tüketicilerin ise daha yüksek fiyattan elektrik kullanması sağlanacaktır.

Kademeli elektrik tarifesi ile ilgili kanun değişikliği, 2/3950 sayılı kanun teklifi ile Adalet ve Kalkınma Partisi İstanbul Milletvekili Osman Boyraz ve 53 milletvekilinin önergesi ile Türkiye Büyük Millet Meclisi Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonuna 16/11/2021 tarihinde getirilmiştir. Bu önerge ile birlikte 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununda gerekli güncellemeler yapılarak kademeli tarife oluşturma yetkisi Enerji Piyasası Düzenleme Kurumuna (EPDK) verilmektedir.

Kademeli elektrik tarifesi, Türkiye’de ilk olarak mesken harici abone gruplarına uygulanmıştır. Son kaynak elektrik tedarik tarifesi adı verilen uygulamada belirli bir tüketimi olan iş yeri ve sanayi abonelerine farklı, belirlenen limitin altında tüketimi olan abonelere ise farklı fiyat uygulaması getirilmiştir. 2021 yılında yıllık 3 milyon kWh tüketimi olan abonelere piyasa fiyatlarına göre değişken tarife uygulanırken bu limitin altında tüketimi olan abonelere EPDK tarafından belirlenen birim fiyatlar uygulanır.

Evler ve iş yerleri için kademeli elektrik tarifesi, yüksek tüketimli kademeli elektrik tarifesinden farklı olarak ev ve iş yerlerinde düşük ve yüksek tüketimlerin iki ayrı birim fiyattan fiyatlandırılmasını sağlamaktadır.

Eylül 2023 dönemi için kademeli elektrik tarifesi birim fiyatları aşağıdaki gibidir.

Evler için düşük kademe günlük 8kWh'ye kadar olan tüketimler için  1.5017 TL/kWh birim fiyattan, 8kWh üzerinde kalan tüketimler için ise 2.2525 TL/kWh birim fiyattan uygulanır.

İş yeri için düşük kademe günlük 30kWh'ye kadar olan elektrik tüketimleri için 2.886TL/kWh, 30kWh üzeri elektrik tüketimleri için 3.848TL/kWh'dir.

Kademeli elektrik tarifesi uygulamasını ve bu uygulama ile birlikte elektrik piyasasında yaşanacak gelişmeleri değerlendiren encazip.com kurucusu Çağada Kırım’ın uygulama hakkındaki yorumları şu şekildedir: “Elektrik piyasasında mevcutta çapraz sübvansiyon yapılmakta, evlerdeki elektrik fiyatlarını düşük tutmak uğruna tüm yük sanayi, ticarethane ve tarımsal sulama abone gruplarının üzerine yüklenmekteydi. Ancak bu durumun makro ekonomiye etkisi oldukça olumsuz oldu ve artan girdi maliyetleri ile ev tüketicileri düşük elektrik faturası ödese bile aradaki farktan fazlasını market ve diğer alışverişlerinde harcamaktaydı. Kademeli tarife uygulaması ile birlikte aynı zamanda maliyet bazlı uygulamaya da geçilecek ve her abone grubu için gerçek maliyetlerden fiyatlandırma yapılacak. Ancak tarifenin kademeli olması, sosyal açıdan olumlu, zira düşük gelirli abonelere uygulanan fiyatlar çok düşük, yüksek gelirliye ise çok daha yüksek olacak. Bu uygulama elektrik piyasasını çok daha sürdürülebilir bir hale getirecek ve bunun ülkeye katkısı çok yüksek olacak.”

Kademeli elektrik tarifesi ile ilgili kanun, 2013 yılında 28603 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Elektrik Piyasası Kanunudur. Elektrik Piyasası Kanunun 17. maddesinde yapılan güncelleme ile uygulamaya başlandı. 25 Aralık 2021 tarihli Resmi Gazete ile 6446 sayılı Kanunun 17. maddesinin dördüncü fıkrasının üçüncü cümlesine “abone grupları” ibaresinden sonra gelmek üzere “, bu abone grupları için elektrik enerjisi tüketim miktarına göre farklı” ibaresi eklendi.

31 Aralık 2021 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 10707 numaralı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararının 1 Şubat 2022 tarihli ve 31737 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan karar ile yeniden düzenlenmesi uyarınca tüm ev tüketicilerinin aylık 210 kWh'e kadar olan tüketimlerinin düşük kademeli tarife birim fiyatından, bu tüketimin üzerindeki tüketimlerin ise yüksek kademeli tarife birim fiyatından faturalandırılması uygulamasına geçilmiştir. 28.02.2022 tarihli 10818 numaralı kurul kararı ile 1/3/2022 tarihinden itibaren düzenlenecek faturalar için günlük ortalama kademe limiti 8 kWh olarak güncellendi.

Kademeli elektrik tarifesine göre, Eylül 2023 itibaren aylık 900 kWh veya günlük 30 kWh altında elektrik kullanan iş yerleri 2.886 TL/kWh'den, bu limitin üstünde elektrik kullanan iş yerleri ise 2.886 TL/kWh'den'den elektrik faturası ödeyecek.

Kademeli elektrik tarifesi, 31 Aralık 2021 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 10707 numaralı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararı uyarınca 1 Ocak 2022 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Elektrik fiyatlarının ucuz tutulması, tüketicilerin kullanım alışkanlıklarını değiştirmemesine ve enerji tasarruflu aletler için dönüşüme engel olur, dolayısıyla elektrik fiyatları ucuz tutulduğunda tüketicilerin tasarrufa yönlendirilmesi oldukça zor olur. Elektrik fiyatlarının artırılması, özellikle de kademeli tarife uygulaması ile az tüketene ucuz, çok tüketene pahalı fiyatlandırılma yapılması tüketicileri daha az elektrik tüketmeye yönlendirir.

Ülkemiz enerji kaynakları açısından zengin değildir ve fosil kaynaklar açısından zengin olmayan her ülke gibi enerjide dışa bağımlıdır. Bu da enerji fiyatlarının, petrol ve doğal gaz gibi kaynakların; piyasa fiyatları ile döviz kurlarına bağımlı olması demektir. Elektrik girdi maliyetleri abone grubu fark etmeksizin aynıdır. Elektrik maliyeti ülke genelinde bir “sıfır toplam oyunu” gibi değerlendirilir. Bir abone grubunun fiyatı düşerse fark, diğer bir abone grubu tarafından sübvanse edilir. Kademeli elektrik tarifesi ile bu durum ortadan kalkacak ve özellikle ev tüketicilerinin tasarrufa yönlendirilmesi; enerji ekonomisine ve ülkemizin cari dengesine olumlu etki edecektir.

Kademeli elektrik tarifesi otomatik olarak devreye girdi ve tüm alçak gerilim ev abone grubu tüketiciler herhangi bir başvuru yapmaksızın 1 Ocak 2022 tarihinde kademeli tarifeye geçirildi.

Kademeli elektrik tarifesi aylık tüketim miktarının EPDK tarafından belirlenen limiti geçtiğinde daha pahalı fiyatlandırılmasıdır. Üç zamanlı elektrik tarifesi ise günün belirli saatlerinde tüketilen elektriğin daha ucuz fiyatlandırılmasıdır. Üç zamanlı elektrik tarifesi için elektrik saati değiştirilmelidir, kademeli elektrik tarifesi için ise elektrik saati değiştirmeye gerek yoktur; belirlenen limit aşıldıysa fatura pahalı fiyattan hesaplanır. 

Kademeli elektrik faturası uygulamasında tüketicilerin elektrik tüketimlerinin günlük bazda ilk 8 kWh'likdaha düşük bir fiyattan, bunun üstündeki tüketimler ise daha yüksek fiyattan kullanılmaktadır. Kademeli elektrik tarifesi 38 milyon elektrik abonesinin elektrik faturalarını direkt olarak etkilemektedir. Kademeli elektrik faturası sistemine göre düşük tüketimler daha düşük birim fiyattan, yüksek tüketimler ise yüksek birim fiyattan fiyatlandırılıyor. Bu şekilde düşük kademede kalan tüketicilerin çok daha düşük elektrik faturası ödemesi sağlanıyor.