Konsolidasyon Nedir?

Farklı şirketlerin finansal tablolarını birleştirmesi anlamına gelen konsolide etmek, çeşitli yöntemlerle yapılır. Finansal piyasalarda işlem gören şirketler (hisse senedi, fon gibi yatırım araçlarıyla), mali raporlar sayesinde maliyet analizi noktasında güvenilir verilere sahip olur. Uygulanabilecek konsolidasyon yöntemleri aşağıda sıralanmıştır.

• Tam konsolidasyon
• Kısmi (oransal) konsolidasyon
• Öz kaynak yönetimi

Konsolide bilançoda, öz kaynaklar bölümünün altında, ana şirket sermayesini ve bağlı ortaklığa yaptığı yatırımı listeleyecektir.

Tam Konsolidasyon

Tam konsolidasyon yönteminde ana bilanço, bağlı ortaklık varlıklarını, yükümlülüklerini ve öz kaynaklarını kaydeder. Tüm bağlı ortaklık gelir ve giderleri ana ortaklığın gelir tablosuna aktarılır. Bu nedenle, bir yan kuruluşun hesabı, ana şirketin tam kontrolündedir. Hem ana şirket hem de bağlı ortaklık gelir tablosu tek olarak raporlanır. Ana şirkete ait tüm yan kuruluş gelirlerinin %100'lük bir kombinasyonu vardır. Örneğin; bir ana şirketin toplam varlığı 2 milyon ABD doları ve yan kuruluşun 500.000 ABD doları varsa, birleşik varlıklar 2,5 milyon ABD dolarıdır (2 milyon ABD doları + 500.000 ABD doları).

Orantılı Konsolidasyon

Orantılı konsolidasyon, katkı payı yüzdesini kullanır. Temel amaç, ortak girişim finansal tabloları oluşturmaktır. Diğer bir deyişle, bir işletmenin varlıklarını, yükümlülüklerini, öz kaynaklarını, gelir ve giderlerini girişime katkısına göre dağıtır. Örneğin; Şirket1, Şirket2'nin kontrol hissesinin %50'sine sahiptir. Bu nedenle, Şirket1, yatırımı Şirket2'nin varlıklarının, borçlarının, gelirlerinin ve giderlerinin %50'si oranında kaydeder. Yani, Şirket1'in 200 milyon $ geliri varsa ve Şirket2'nin 80 milyon $ geliri varsa, Şirket 1'in 240 milyon $'ı olacaktır.

Öz Sermaye Konsolidasyonu

Öz sermaye konsolidasyonu, yatırımcının bağlı ortaklık üzerinde tam kontrole sahip olmadığı durumlarda kullanılan bir muhasebe yöntemidir. Bir yatırımcının şirketi önemli ölçüde etkilemesi için, hisselerin %20-50'sine sahip olması gerekir. Benzer şekilde, yatırımcının hisselerin %20'sinden daha azını kontrol ettiği ve önemli olduğu senaryolarda, özkaynak konsolidasyonu kullanılır. Ana şirket, bir iştirakte elde tutulan yatırımı bir varlık olarak kabul eder. Bu nedenle şirket, varlıktan elde edilen geliri raporlarında muhasebeleştirir. Örneğin; Şirket A, B Şirketinin 20.000 hissesini hisse başına 20$'dan satın alıyor. Şirket A, ilk yatırım maliyetini 400.000 $ olarak kaydediyor. Ardından, gelecekte yatırımdan elde edilecek herhangi bir kâr/gelir, yatırımın değerindeki değişiklikleri yansıtacaktır.

Konsolidasyon sürecinin önemli kısmı, konsolide mali tablonun oluşturulmasından sorumlu olan konsolidasyon prosedürüdür. Prosedür, hazırlık, konsolidasyon ve sunum aşamalarından tüm görevleri içerir.  Finansal tabloların konsolidasyona hazır hale getirilebilmesi için bağlı ortaklıkların finansal tablolarını aynı raporlama döneminde ve aynı muhasebe yöntemlerini kullanarak hazırlamış olmaları gerekir. Konsolidasyon işlemleri aşağıda sıralanmıştır.

• Finansal Tablolar Hazırlama
• Finansal Tablo Elemanlarını Toplama
• Eliminasyon Yapılması

Finansal Tablolar Hazırlama: Aynı raporlama tarihi itibarıyla ana ortaklık ve bağlı ortaklıkların finansal tablo kalemleri hazırlanır. Konsolide finansal tabloların hazırlanması, raporlayan bir işletmenin ve konsolidasyona tabi bağlı ortaklıklarının tek bir ekonomik işletme olarak faaliyet gösterdiği varsayımına dayanır. Konsolide bir grubun sunumu, raporlayan işletme ile bağlı ortaklıkları arasında meydana gelen işlemler için belirli düzeltmeler gerektirebilir. Genel bir kural olarak konsolide finansal tablolarda raporlanan tutarlar, yalnızca konsolide raporlayan kuruluş ile üçüncü taraflar arasındaki işlemlerin ekonomik etkilerini yansıtmalıdır. Konsolide finansal tabloların verimli bir şekilde hazırlanabilmesi için izlenmesi gereken üç ana adım vardır; varlıkların birleştirilmesi, netleştirme ve grup içi işlemlerin kaldırılması.

Varlıkların kombinasyonu: Tüm mali veriler yan kuruluş düzeyinde bağımsız olarak toplanacak ve daha sonra ana şirkete haritalandırılacaktır. Bu aşamada, herhangi bir döviz kurunun ele alınması ve uygun para birimine çevrilmesi gerekecektir. Ardından, ana şirketin yan kuruluşlarındaki her bilanço birleştirilmelidir. Böylece tüm finansal bilgiler tek bir kapsamlı belgede mühürlenir.

Telafi etmek: Bir ana şirketin yan kuruluşlarındaki yatırımını dengelediğinizde mahsup gerçekleşir. Ana şirketin bağlı şirketlerinde bulundurduğu ilgili öz sermaye artırılmalı ve nihai mali tablodan çıkarılmalıdır.

Grup içi işlemlerin kaldırılması: Aynı ekonomik gruptaki kuruluşlar arasındaki şirketler arası finansal işlemlerin kaldırılması gerekir. Bunlar birer birer ele alınacak ve aktiviteyi sıfırlamak için uygulanacak bir eleme girişi gerektirecektir.

Finansal Tablo Elemanlarını Toplama: Grubun hazırlanan finansal tablolarının her bir kalemi, varlıklar, yabancı kaynaklar, öz kaynaklar, gelir ve giderler toplanarak bir araya getirilir.

Eliminasyon Yapılması: Grubun, finansal tablolarının tek bir işletmeye aitmiş gibi gösterilmesi için eliminasyon işlemleri yapılması gerekir. Eliminasyon işlemleri aşağıdaki gibi özetlenebilir.

• Ana ortaklığın her bir bağlı ortaklıktaki yatırım tutarı ve bağlı ortaklıkların öz kaynaklarından ana ortağa düşen payı elimine edilir.
• Bağlı ortaklığın dönem karı veya zararından kontrol gücü olmayan paylara denk gelen tutar belirlenir.
• Grup içi bakiye ve işlemler tamamen mahsup edilir.