Eşel Mobil Sistemi Nedir?

Hayır devam etmiyor. 22.12.2021 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan ve aynı tarih itibarıyla yürürlüğe giren “4938 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı” ile sistemin kademeli olarak kaldırılması kararı alındı. 1 Mart 2022 tarihi itibarıyla benzinde uygulanan ÖTV oranı sıfır seviyelerine ulaştığı için eşel mobil sistemi yürürlükten kalktı.

Akaryakıt fiyatları, enerji piyasası düzenleme kurumu olan EPDK (Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu) tarafından belirlenen bir formül üzerinden hesaplanır. Bu formül, akaryakıtın uluslararası piyasalardaki maliyetlerini, döviz kurlarını, ithalat ve dağıtım maliyetlerini, vergileri ve marjları dikkate alır. EPDK, akaryakıt fiyatlarının maliyetlerini karşılamak için gereken minimum seviyeyi belirler. Bu seviyeye "eşel fiyat" denir ve akaryakıtın maliyetini karşılamak için gereken asgari fiyat seviyesidir. EPDK, belirlenen akaryakıt fiyatı ile eşel fiyatı arasındaki farkı hesaplar. Bu fark, hükümetin müdahale etmek için kullanacağı bir marj olarak belirlenir. Akaryakıt fiyatları, eşel fiyatın altına düştüğünde veya belirlenen marjın altına indiğinde, devlet müdahale edebilir. Devlet, akaryakıt dağıtıcılarına doğrudan destek sağlayarak veya vergi indirimleri veya diğer teşvikler aracılığıyla fiyatları dengelemeye çalışabilir. Akaryakıt fiyatları, EPDK tarafından belirlenen formüle göre sürekli olarak izlenir ve gerektiğinde fiyat ayarlamaları yapılır. Akaryakıt fiyatları yükseldiğinde, hükümet fiyatları düşürmek için müdahale edebilir veya tersine, akaryakıt fiyatları düştüğünde fiyatları artırmak için müdahale edebilir.

Maliye bakanlığının sunmuş olduğu 2018 Mayıs ayında benzin fiyatından alınan vergi 2 TL 37,65 kuruş, mazotta 1 TL 79,45 kuruş, LPG’de 1 TL 77,88 kuruş olarak hesaplanmıştı. Alınan vergi bir sistem oluşması için EM düzeneği kuruldu. Bu sisteme göre akaryakıt fiyatlarında azalma veya artma oldukça tavan ÖTV değerini aşmamak kaydıyla, vergi oranında da azalma veya artma gerçekleşeceği gözlemlenecektir.

Belçika, Danimarka, Lüksemburg ve Fransa gibi bazı ülkeler, enerji ürünlerinin fiyatlarını düzenlemek için Eşel Mobil Sistemi veya benzeri bir yaklaşımı kullanmaktadırlar.

Belçika

Belçika'da Eşel Mobil Sistemi, 2009 yılında uygulanmaya başlanmıştır. Bu sistemde, belirli bir eşel fiyat belirlenmekte ve akaryakıt fiyatları bu eşel fiyatın altında veya üstünde olduğunda vergi oranları veya sübvansiyonlar gibi ayarlamalar yapılarak fiyatlar dengelemeye çalışılmaktadır.

Danimarka

Danimarka'da Eşel Mobil Sistemi, 1980'lerin sonunda uygulanmaya başlanmıştır. Bu sistemde, enerji ürünlerinin fiyatları dünya petrol fiyatlarındaki değişimlere göre belirlenen bir eşel fiyatın altında veya üstünde olduğunda vergi oranları veya sübvansiyonlar gibi ayarlamalar yapılarak fiyatlar düzenlenmektedir.

Lüksemburg

Lüksemburg'da Eşel Mobil Sistemi, 2003 yılında uygulanmaya başlanmıştır. Bu sistemde, belirli bir eşel fiyat belirlenmekte ve akaryakıt fiyatları bu eşel fiyatın altında veya üstünde olduğunda vergi oranları veya sübvansiyonlar gibi ayarlamalar yapılarak fiyatlar dengelemeye çalışılmaktadır.

Fransa

Fransa'da Eşel Mobil Sistemi, 2000 yılında uygulanmaya başlanmıştır. Bu sistemde, enerji ürünlerinin fiyatları dünya petrol fiyatlarındaki değişimlere göre belirlenen bir eşel fiyatın altında veya üstünde olduğunda vergi oranları veya sübvansiyonlar gibi ayarlamalar yapılarak fiyatlar düzenlenmektedir.