Enflasyon Nedir? Enflasyon Nasıl Hesaplanır?

Enflasyon Nedir?

Enflasyon, bir ekonomide belirli bir zaman diliminde fiyatların yükselişini gösteren orandır. Enflasyon oranının belirlenmesi için tüketicilerin sıklıkla kullandıkları ürünlerde bir sepet oluşturulur ve bu sepetin içindeki ürünlerin artışının ortalaması ile genel enflasyon oranı belirlenir.

Karşılaştırın, en cazip finans ürününü bulun!

İhtiyaç Konut Taşıt Kobi Mevduat Kredi Kartı Emekli Katılım

Bankaların Müşterisi Ol

Enflasyon, belirli bir zaman dilimi içinde, bir ekonomideki ürün ve hizmetlerin genel fiyat artışını gösteren orandır. Enflasyon oranını bulmak için tüketicilerin ve üreticilerin sıklıkla kullandıkları ürünlerden bir sepet oluşturulur. Bu sepetin içindeki ürünlerin kullanım sıklığına göre ağırlıklandırma yapılır. Sepet içerisindeki ürünlerin ortalama fiyat artışı hesaplanarak enflasyon oranı bulunur. Türkiye'de ve dünyada enflasyon oranları genellikle aylık ve yıllık dönemler için ayrı ayrı açıklanır.

Enflasyon Türleri Nelerdir?

Enflasyonun temel sebebi para arzındaki artıştır. Başlıca enflasyon türleri aşağıda listelenmiştir.

Talep enflasyonu: Piyasada para arzının artması ve kredi genişlemesinin oluşması gibi durumlarda mal ve hizmetlere olan talep artar. Bu talep artışı ile arz talep dengesi bozulur. Talebin arzdan daha hızlı yükselmesi sonucu fiyatlar yükselir, bunun sonucunda enflasyon artar.
Maliyet enflasyonu: Üretim maliyetlerinin artması sonucunda son kullanıcı mallarının fiyatlarının artmasına maliyet enflasyonu denir. Maliyet enflasyonu genellikle enerji fiyatları, hammadde fiyatları gibi temel girdi fiyatlarının artması sonucuyla oluşur. Artan üretim maliyetleri, tüketici ürünlerine yansır. Bu, zincirleme etki yaratarak piyasada enflasyonun artmasına neden olur.
Yapısal enflasyon: Temel olarak arzın talebi karşılayamadığı durumlarda ortaya çıkan enflasyondur. Ekonomik yapıda üretimde bazı darboğazların bulunması, nüfustaki hızlı değişiklikler, doğal afetler sonucu fabrikaların çalışamaması gib pek çok nedenle arz, talebi karşılayamaz duruma gelir. Bu durumlarda ürün fiyatlarının yükselir.

Sıkça Sorulan Sorular

Enflasyonun Olumlu Etkileri Nelerdir?

Enflasyonun olumlu ve olumsuz etkileri vardır. Enflasyonun olumlu etkileri genel olarak enflasyon sürecinin başında görülür. Ancak enflasyon artarak devam ederse bu olumlu etkiler yerini yıkıcı olumsuz etkilere bırakabilir. Enflasyonun olumlu etkileri şunlardır.

Piyasadaki para sirkülasyonu artar ve fazla para talep ve yatırımlarda artış olarak ekonomiyi canlandırır.
Yüksek enflasyon nedeniyle elinde nakit para tutmak istemeyen sermaye sahipleri, daha çok reel sektör yatırımı yapmaya yönelir. Bu da işsizlikte düşüş, ekonomide büyüme gibi kısa vadeli olumlu etkiler yaratır.
Tüketicilerin para harcama iştahı artar.
Para biriminin değer kaybından dolayı borçların ödenmesi kolaylaşır bu da daha fazla borçlanmayı teşvik eder.

Enflasyonun Olumsuz Etkileri Nelerdir?

Enflasyonun olumsuz etkileri aşağıdaki gibi sıralanabilir.

Paranın değeri düşer.
İnsanların gelir seviyeleri arasındaki fark ciddi oranda açılmaya başlar.
Tüketicilerin alım gücünde düşüş olur.
Sürekli yüksek enflasyon durumunda öngörülebilirlik ortadan kalkar ve yatırımlar azalır.
Para biriminin yabancı para birimlerine göre değer kaybetmesinden ötürü dış borç ödemeleri zorlaşır.
Borç verenler zarar eder ve bu orta ve uzun vadede kredilerin daralmasına sebep olur.
İthalat düşer.

Enflasyon Artınca Faiz Neden Artar?

Enflasyonun artmasının birincil sebebi piyasadaki para arzının artmasıdır. Bu genellikle düşük faizli kredilerin piyasaya verilmesiyle olur. Piyasadaki para bolluğu mal ve hizmetlere olan talebi artırır ve talep enflasyonu ortaya çıkar. Enflasyon artınca faizler de artılırsa piyasadaki para arzı daralır. Ürünlere talep azalır, bunun sonucunda da ürünlerin fiyatı ve enflasyon düşer.

Enflasyonun artmasına paralel olarak faizlerin artırılması, sermaye sahiplerinin paralarını yüksek enflasyonlu para cinsinden bankalara yatırmasını yani o para cinsinde kalmalarını sağlar. Bu yüzden nominal faizlerin reel getiri sağlaması için faizler yükseltilir ve sermaye sahiplerinin farklı döviz cinsine yönelmesinin önüne geçilir. Bu durum yüksek enflasyondan kaçış için farklı para birimlerine geçişi, piyasadaki dövizin azalıp enflasyonu yüksek para biriminin artmasının önüne geçer.

Deflasyon ile Enflasyon Arasındaki Fark Nedir?

Enflasyon ile deflasyon birbirlerinin tam zıttıdır. Enflasyon, fiyatların artmasını ifade ederken deflasyon ise fiyatların düşmesini ifade eder. Her ikisi de başlangıç aşamasında olumlu, daha sonrasında ve süreklilik halinde ise olumsuz etkilere sahiptir. Örneğin enflasyonun olduğu bir ekonomide alınacak bir malı daha önce almak, fiyat artışlarından etkilenmemek anlamına gelir. Diğer taraftan deflasyon olan ülkelerde bir malın bugünkü fiyatı, yarınki fiyatından daha pahalıdır. Bu nedenle tüketiciler sürekli olarak alışverişlerini erteler, bu da ekonomide daralmaya neden olur. Enflasyonun da deflasyonun da sürekli olarak yüksek seyretmesinin ekonomiler için yıkıcı etkileri olur. Dünyada deflasyonun en çok görüldüğü ülke Japonya’dır.

Banka Kredileri ve Enflasyon Arasındaki İlişki Nasıldır?

Banka kredileri ile enflasyon arasındaki ilişki konusunda otoriteler arasında ihtilaflar bulunur. Akademik literatürde de banka kredileri ve enflasyon arasındaki ilişki tartışmalıdır. Kimi kaynaklar banka kredileri ile enflasyon arasındaki ilişkinin negatif yönlü olduğunu yani enflasyon arttıkça banka kredi taleplerinin azaldığını ifade eder. Ancak başka kaynaklara göre bu durumun tam tersi de mümkündür. Bunun sebebi ise enflasyonun giderek artacak olması beklentisiyle şu an çekilen kredilerin, gelecekte çekilecek kredilerden daha avantajlı olacağı ve geri ödemelerinin gelecekteki enflasyon oranı gözetildiğinde daha uygun olacağı düşüncesidir.