Merkez Bankası Rezervi Nedir?

Nakit rezerv, kritik durumlarda şirketlerin, bankaların veya kurumların elinde bulundurduğu nakit paradır. Kriz anının kontrol edilmesini sağlar. İşletmeye ait gelir, gider ve ödemeler yer alır. Gelecekte belirlenen bir nokta için ne kadar nakit para olacağını belirlemek için tutulur.

Nakit rezerv tablosu şu şekilde hesaplanır.

• Başlangıç Nakit Bakiyesi + Nakit Girişleri - Nakit Çıkışları

Nakit rezerv tablosu; nakit hareketleri, finansman hareketler ve yatırım hareketleri olacak şekilde 3 ayrı kategorinin incelenmesi ile oluşturulur. Söz konusu tablo nakit para üzerinden sağlanılan akışı net şekilde gösterir.

Merkez bankasının emanet olarak aldığı bir miktar döviz rezervine verilen isimdir. Merkez bankasının döviz rezervlerinin toplamı brüt rezerv sonucunu verir. Merkez bankasının net rezervi ise emanet olarak verilen miktarın çıkarılması ile bulunur.

Merkez bankası tamamen milli değildir. Hazineye ait hissesi %55 oranındadır. Bu sebeple yarısından fazlası devlete aittir denilebilir.

Merkez bankasına ait web sitesine giriş yaptıktan sonra “Parasal ve Finansal İstatistikler” başlığına tıklanır. Ardından “Para ve Banka İstatistikleri” başlığına tıklanılır ve veriler butonuna tıklanır. Tablo açılır ve söz konusu tabloda tarihleri ile beraber brüt ve döviz rezervi yer alır.

Net rezerv bulmak içinse “Elektronik Veri Dağıtım Sistemi” başlığına tıklamak gerekir. Gelen sayfanın aşağısında TCMB Bilanço Verileri başlığının üzerine gelinir. Daha sonra 4. sırada yer alan “MB Bilançosu- Stand By- 18.01.2002 Tarihli Niyet Mektubu İle Belirlenmiş Cari Tablosu” tıklanır. “2A Net Uluslararası Rezervler” seçildiği takdirde merkez bankası döviz rezervleri istenilen tarihte net olarak TL cinsinden gösterilir.

Merkez bankaları şu amaçlar doğrultusunda rezerv tutar.

• Para ve kur politikaları için güven sağlamak.
• Para ve kur üzerinden yapılan politikaları desteklemek.
• Hazineye ait yabancı para, iç ve dış borç ödemelerini gerçekleştirmek.
• Ülke için gerekli olan dövizi hazır hale getirmek.

3 Mart - 20 Nisan 2023 tarihinde brüt altın rezervi 768,3 ton; SWAP dahil net altın rezervi 541,5 ton olarak hesaplandı. Swap hariç net altın rezervi ise 487,4 ton olarak hesaplandı.

Dünya altın rezervi içerisinde en büyük miktara sahip olan ülke Amerika Birleşik Devleti’dir. Rezerv altın, kullanıma hazır altın demektir.

ABD’den sonra Almanya, İtalya, Fransa ve Çin birbirlerini takip ederler. Söz konusu veriler Dünya Altın Konseyi tarafından hesaplanır ve açıklanır.

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, dış borçların ödenmesi konusunda oluşabilecek sıkıntılara karşı parasal olarak kontrolü sağlanan ve kullanıma hazır yabancı kaynak depolar. Söz konusu depolamaya ise döviz rezervi adı verilir. Merkez bankası döviz rezervi, dış parayı biriktirmek, kullanıma hazır olarak hazinede bulundurmak anlamına gelir.

Merkez bankaları bireysel kişilere döviz alım imkanı sağlamaz. Merkez bankaları döviz alım satım ihaleleri düzenler. Söz konusu ihalelere ise tüzel kişiler, şirketler ve bankalar katılabilir. Belirtilenler ise Euro, Dolar gibi dövizleri TL karşılığında satın alabilir.

TC merkez bankası net döviz rezervi, aktif veriler kısmında bulunan dış varlıklardan pasif bölümde bulunan toplam döviz miktarının çıkarılıp günlük döviz kuruna bölünmesi ile elde edilir. Formülü ise şudur.

• Net Döviz Rezervi = (Dış Varlıklar - Toplam Döviz Yükümlülükleri) / USD -TL Kuru
• SWAP Hariç Net Rezerv =  Net Rezerv – Swap İşlem Toplamı

18 Nisan 202 tarihi grafiğine göre FED rezervi 8,44 trilyonu geçmiş olarak hesaplanmıştır. Son veriler ise Amerikan Merkez Bankası FED'in 8,45 trilyon Amerikan Doları'nın üzerinde rezervi olduğunu göstermektedir.