Vade Nedir?

Vade tarihi, alınmış olan bir borcun ödeneceği son tarihi ifade eder. Örneğin 6 aylık vade ile alınmış bir kredinin aylık vadeleri her ayın 28’ine sabitlenmiş olabilir. Vade tarihi bu bağlamda “vadesi gelmiş borç” ifadesi ile de kullanılmaktadır. Vadesi gelmiş borç ifadesi, alınmış olan borcun ödenme zamanı geldiğini ve ödeme işleminin yapılması gerektiğini ifade eder.

Vade tarihi, bir borcun ya da yatırımın geri ödeme tarihini ifade ederken ödeme tarihi kredi borçlarında vade ile eş anlamlı kullanılır. Tahvil veya bono gibi yatırımlarda ise vade anaparanın geri ödeneceği tarihi ifade ederken ödeme tarihi kupon ödemelerinin yapılacağı tarihi belirtir. Kredilerde veya borçlanmalarda vade tarihi, borcun ödenmesi gereken son tarihi ifade eder. Bu tarihin aşılması halinde borç gecikmiş duruma düşer. Ödeme tarihi ise borcun fiili olarak ödendiği tarihi ifade eder.

Kısa vade ifadesi genellikle 12 aylık süreden daha az olan vadeleri ifade ederken uzun vade ise 12 ayın üzerindeki süreleri ifade eder. Genel kabul gören vade süreleri aşağıda listelenmiştir.

• Kısa vade: 1 yıla kadar olan vadeler
• Orta vade: 1 ile 5 yıl arasındaki vadeler
• Uzun vade: 5 yılın üzerindeki vadeler

Vadeli hesap, bankaya yatırılan paranın banka tarafından işletilerek karşılığında yatırımcıya faiz ödediği bir hesap türüdür. Vadeli hesaba para yatırırken, vade sonunda gelecek faiz miktarı önceden bellidir. Vadeli hesaba para yatırmanın amacı, faiz geliri elde etmektir. Vadeli hesabın vadesi aylık, üç aylık, altı aylık veya yıllık olabilir.

Vadeli hesap açabilmek için öncelikle herhangi bir bankada standart vadesiz bir mevduat hesabı bulunması gerekir. Bu nedenle vadeli hesap açabilmek için hali hazırda herhangi bir bankanın müşterisi olmak gerekmektedir. Encazip.com üzerinden bankaların vadeli mevduat hesabı faiz oranları karşılaştırılarak en cazip bankada vadeli hesap açılabilir, tercih edilen banka şubesine doğrudan başvurarak veya online kanalları kullanarak banka müşterisi olunabilir. Banka müşterisi olunduktan sonra vadeli hesap açmak için müşteri temsilcisiyle görüşmek veya online kanallardan internet bankacılığı veya mobil bankacılık yoluyla vadeli hesap açmak mümkündür.

Vadeli hesap çeşitleri şunlardır.

• Gecelik vadeli mevduat hesabı: Anaparanın gecelik olarak bağlandığı ve günlük olarak faiz getirisi olan vadeli hesap türüdür.
• Vadeli mevduat hesabı: 32 gün ile genellikle 1 yıla kadar anaparanın bağlandığı ve vade sonunda önceden belirlenmiş faiz getirisinin ödendiği hesap türüdür. Vadeli mevduat hesabı Türk Lirası, Amerikan Doları, Euro gibi para birimleri ile açılır.
• Vadeli Altın Hesabı: Altın baz alınarak gram üzerinden açılan vadeli hesap türüdür ve faiz getirisi gram üzerinden olur. Altın hesaplarında faiz oranı sabit olmasına rağmen faiz getirisi altının vade sonundaki değerine göre değişiklik gösterir.
• E-vadeli hesap: Şubeye gitmeden, müşterisi olunan bankanın internet ya da mobil bankacılık kanalları üzerinden açılan vadeli hesap türüdür.
• Dönem ödemeli vadeli mevduat hesabı: 1 yıl ya da daha uzun süreli vadeli hesaptır ancak vade sonu gelmeden banka, müşteriye belirli aralıklarla faiz getirisini öder.
• Vadeli çeyiz hesabı: Devlet destekli vadeli birikim hesabıdır. Bankanın verdiği faize ek olarak yatırılan paraya ve vadeye göre değişiklik göstermekle birlikte çeyiz hesaplarında %25'e kadar devlet desteği bulunur.
• Vadeli birikim hesabı: Günlük olarak para yatırılıp çekilebilen vadeli hesap türüdür. Faiz oranı genellikle aylık vadeli hesaplara kıyasla düşük olurken, hesaba sürekli olarak para yatırmak ve birikimi artırarak faizden faydalanmak mümkün olur.
• Hoşgeldin faizli vadeli hesap: Bankaların yeni mevduat müşterilerini kazanmak için genellikle yeni yatırılan paralar için normal vadeli hesaplara göre daha yüksek faiz oranı belirlediği hesap türüdür.

Vadeli mevduat, en çok tercih edilen vadeli hesap türüdür. Vadeli mevduat hesabı içeirsindeki para anında nakit paraya dönüştürülemez. Çekilebilmesi için vadesinin dolması gerekir. Vadesi dolmadan önce çekildiği takdirde, vade sonunda elde edilecek faiz getirisi alınamaz. Vade sonunda çekilen para, faiz getirisiyle birlikte çekilebilir. Vadenin süresi uzadıkça, faiz kazancı da artar.

Vade farkı, alıcı ile satıcı tarafın anlaşmış olduğu vade süresinde alıcı tarafından ödeme yapılmaması halinde satıcı tarafından ilave edilen ek farktır. Yani vadesinde ödenmeyen borç üzerine ödenmeyen borç tutarına bağlı olarak önceden belirlenmiş oranda faiz eklenen ekstra bir bedeldir. Herhangi bir ürün veya hizmetin peşin fiyatı ile vadeli fiyatı arasındaki farka da vade farkı adı verilir.

Vade farkı, alıcı tarafın satıcı tarafa yapması gereken ödemeyi vadesinde yapmaması ile oluşur. Vadesi gelen borcun ödenmemesi, satıcı üzerinde belirli bir mağduriyet yaratır. Bu mağduriyetin indirgenmesi içi vadesi geciken borca vade farkı ilave edilir.

Vade farkı hesaplaması şu formül ile yapılır:

• Vade farkı = (Ödeme tutarı X Faiz oranı X Gün sayısı) / 30

Buna göre %2 faiz oranına sahip 1.000 TL tutarındaki bir vade ödemesinin 10 günlük vade farkı şu şekilde hesaplanır:

Vade farkı = (1.000 X %2 X 10) / 30 = 6,6 TL

Vade ve vadesiz hesap arasındaki fark faiz getirisidir. Vadeli hesap, vade sonunda faiz kazancı getirir. Vadesiz hesapta ise herhangi bir vade bulunmaz ve herhangi bir şekilde faiz kazancı elde edilmez. Vadesiz hesaptaki para ne kadar ise sürekli olarak o şekilde durur ve istenildiği zaman nakit olarak çekilebilir.