Hayat Sigortası Nedir?

Hayat sigortasının pek çok teminatı bulunur. Bu teminatların başında ise hayat sigortasının ana teminatı olan vefat teminatı gelir. Hayat sigortası yalnızca sigortalının vefat etmesi ile devreye giren bir sigorta değildir. Hayat sigortasının farklı teminatları da bulunur. Bu teminatlar arasında kaza sonucu maluliyet teminatı, hastalık sonucu maluliyet teminatı, kanser koruma teminatı, tehlikeli hastalıklar teminatı ve istem dışı işsizlik ek teminatı yer alır. Ana teminat olan vefat teminatı ise olağan veya olağanüstü (kaza vs.) gerçekleşen vefatların tamamını kapsar.

18 ile 60 yaş aralığındaki her birey hayat sigortasından yararlanabilir. Bu yaş sınırları dışındaki durumlar ise sigorta şirketlerine ve poliçe şartlarına göre değişiklik gösterebilir. Yaş sınırlaması teminat türlerine göre de değişebilir. Örneğin bazı sigorta şirketleri kanser teminatı için en fazla 55 yaş kriterine sahiptir. Bazı durumlarda ise kişinin geçmiş hastalıklarına bakılır. Kanser teminatı için önceden kansere yakalanmamış ve kanser tedavisi görmemiş olma kriteri aranabilir. Hayat sigortası teminat şartları, kişinin yaşına ve hastalık hikayesine göre değişiklik gösterebilir.

Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), yalnızca birikim amacı taşıyan ve emeklilikte toplu para veya aylık maaş vadeden bir sistemdir. Birikim unsuru içeren hayat sigortası ise vefat ve maluliyet teminatları barındırır. BES tam hak edişler için en az 10 yıllık sistem kaydı ve 56 yaşının doldurulmasını şart koşar. Hayat sigortasında ise böyle bir sınırlama yoktur. Kişinin herhangi bir zamanda vefatı veya maluliyeti durumunda anında devreye girer. Birikim unsuru içeren hayat sigortalarında biriken fon, doğrudan sigorta şirketince yönetilir ve garanti edilen bir getirisi vardır. Bireysel emeklilik sisteminde ise yatırım fonları katılımcı tarafından belirlendikten sonra, fon profesyonel portföy yönetim şirketi tarafından yönetilir ve garanti edilen bir tutar bulunmaz.

İstenilen herkese hayat sigortası yaptırmak mümkün değildir. Hayat sigortası için en önemli kriterlerden birisi yaştır. Pek çok sigorta şirketi 65 yaş üzeri kişilere hayat sigortası poliçesi hazırlamaz. Ayrıca bazı halihazırdaki veya geçmişteki hastalıklar, çeşitli hayat sigortası teminatlarını kapsam dışı bırakabilir.

Birden fazla hayat sigortası poliçesine sahip olmak mümkündür. Bu işlem hem farklı sigorta şirketlerinde hem de tek bir sigorta şirketinde gerçekleştirilebilir. Birden fazla hayat sigortası poliçesi sahibi olabilmek için sigorta şirketi tarafından teminatlara bağlı olarak ek belgeler istenebilir.

Hayat sigortası, poliçede yer alan risklerden herhangi birinin gerçekleşmesi sonucunda sona erer. Hayat sigortasının sona ermediği tek durum ise birikimli hayat sigortalarında bulunur. Sigorta poliçesinde belirlenmiş olan sürenin sonuna kadar herhangi bir risk gerçekleşmemiş dahi olsa lehtara ödeme yapılır ve poliçe bu şekilde sona erdirilir. Birikimli hayat sigortalarının süresi ise en az 10 yıldır.

Hayat sigortalarında teminat dışı kalan durumlar şunlardır.

• Savaş, terör, isyan veya ayaklanma gibi durumlara bağlı olan ölüm
• Yolcu sıfatı dışında herhangi bir hava aracında gerçekleşen ölüm
• İntihar veya intihara teşebbüs
• AIDS nedeni ile ölüm
• Nükleer, biyolojik veya kimyasal silahla ölüm
• Sigortalının ölümünde lehtarın suçu, teşebbüsü veya ihmali olması

Sağlık sigortası, kişinin herhangi bir kaza veya hastalığa bağlı olarak ortaya çıkan tedavi masraflarını karşılayan bir sigorta türüdür. Kritik hastalık teminatı içeren hayat sigortası ise sağlık sigortası teminatlarının aksine, belirlenen hastalığa yakalanılması halinde hayat sigortası tarafından ödenen tazminatı içeren bir sigorta türüdür. Bu tazminat tutarı, sözleşmede önceden belirlenmiştir.

Ferdi kaza sigortası, beklenmeyen bir şekilde meydana gelen kazaları güvence altına alan bir sigorta türüdür. Ferdi kaza sigortaları kapsamında kaza sayılan haller ise şunlardır.

• ​Bir kaza sonucu etrafa yayılan gazların teneffüs edilmesi sonucu meydana gelen durumlar
• Yanma
• Ani hareket nedeniyle kasların veya sinirlerin hasar görmesi
• Böcek veya yılan gibi tehlikeli canlıların ısırması veya sokmasına bağlı olarak meydana gelen durumlar
• Isırılmaya bağlı kuduzun sebep olduğu durumlar

Hayat sigortalarında yapılan kesinti türleri şunlardır.

• Üretim masrafı
• Gider payı
• Erken ayrılma kesintisi
• İşletme masrafı

Sigorta şirketleri, yapacakları tahkikat sonucunda kişinin poliçe şartlarına uygun görülmemesi halinde, kişiyi sigortalamama hakkına sahiptir. Bu sigorta şirketleri, kişiye uygun daha farklı bir poliçe teklifi sunabilir.

Lehtar, hayat sigortası yaptıran kişinin poliçe şartlarında meydana gelen risklere maruz kalması halinde, sigortadan faydalanarak tazminat alacak olan kişiye verilen isimdir. Hayat sigortasını yaptıran ve primlerini ödeyen kişiye sigortalı, sigortalının vefatı halinde sigortadan faydalanacak olan kişiye ise lehtar adı verilir.

Sigortalı, istediği herkesi lehtar olarak belirleyebilir. Lehtar, gerçek ya da tüzel bir kişi olabilir. Bazı durumlarda birden fazla lehtar belirlenebilir. Bu tip durumlarda ortaya çıkan hak, lehtarlara eşit olarak bölüştürülür.

Lehtar tarafından elde edilen bazı yasal haklar bulunur. Lehtar olan kişinin hakları aşağıdaki gibidir.

• Sigorta şirketinden tazminat isteme tahsil etme
• Sigorta şirketinin iflas etmesi sonucu ödenecek tutarı alma hakkı
• Sigortalının vefatı halinde sigortanın gerekliliklerinden faydalanma hakkı

Eski dilde dain-i mürtehin olarak bilinen rehin alacaklısı, sigortalıya borç veya kredi vermiş gerçek veya tüzel kişidir. Sigortalının vefat etmesi durumunda sigortadan alınacak olan tazminatın 1. derece alacaklısı rehin alacaklısıdır. Özellikle krediye bağlı olarak yapılmış hayat sigortalarında krediyi veren finans kurumu dain-i mürtehin konumundadır.

Grup hayat sigortası, en az 10 kişiyi kapsayacak şekilde yapılan hayat sigortasıdır. Grup hayat sigortaları genellikle tüzel kişilik kapsamında yer alan kişiler, dernek mensupları, çalışanlar veya topluluklara yapılır. Grup hayat sigortası yaptırmanın şartları şunlardır.

• Sigorta yaptırılacak olan grubun en az 10 kişi olması
• Sigorta süresinin en az 1 yıl olması
• Sigortalanacak grup üyelerinin poliçe şartlarına ve yaş hadlerine uygun olması

Hayat sigortasında vergi avantajından faydalanmak mümkündür. Vergi mükellefleri, ödedikleri hayat sigortaları matrahlarını vergiden düşebilir. Çalışanlar, elde ettikleri aylık gelirin %15’ine kadar hayat sigortası vergi avantajından faydalanabilir. Vergi mükellefleri ise brüt asgari ücretin yıllık tutarını ve yıllık belgelenebilir gelirlerinin %15’ini aşmamak kaydıyla hayat sigortası ödemelerini vergiden düşebilir.

Çalışanlarına hayat sigortası yaptıran işverenler, bu sigorta tutarları için vergi indiriminden faydalanabilir. Vergi indirimi hakkını sigortalı değil sigortayı yaptıran ve sigorta primlerini ödeyen taraf kazanır. Bu sayede işverenler, çalışanları için yaptırdıkları hayat sigortalarını vergiden düşebilir. Bu düşüş yıllık brüt asgari ücretten fazla olamaz.

Hayat sigortası primleri, teminatın türüne, yaşa, cinsiyete ve hastalık geçmişine göre belirlenir. Birikimli hayat sigortalarında ise asgari tutarlar bulunur ve ödemenin en az bu tutarda yapılması gerekir.

Hayat sigortası primleri, sigortanın yaptırıldığı sigorta şirketine ödenir. Ödeme işlemi sigorta şirketinin belirlemiş olduğu yöntemlerle yapılır. Primler aylık ya da yıllık olarak ödenebilir. Hayat sigortası primleri, sigorta şirketine doğrudan nakit olarak ya da EFT veya havale gibi bankacılık sistemleriyle ödenebilir. Kredi bağlantılı hayat sigortası primleri ise kredi alınan kurum tarafından otomatik olarak ödenir.

Hayat sigortasının iptal edilmesi durumunda herhangi bir prim iade işlemi yapılmaz. Ödenen geçmiş primleri iade almak mümkün değildir. Gelecekte ödenmesi planlanan primlerin ödenmesi gerekmez. Bunun için hayat sigortasının iptal edilme şartlarının doğru bilinmesi gerekir. Kredi bağlantılı hayat sigortası iptalinde ise durum daha farklıdır. Kredi ile primleri ödenen hayat sigortası iptal edilse bile finans kurumu kredi bağlantılı sigortaya ödeme yapmaya devam eder. Bu durumda hayat sigortasını iptal ettiren kredi sahipleri primlerini geri almak ister. Kredi bağlantılı sigorta primlerinin geri alınabilmesi için Tüketici Hakem Heyetinin yapacağı inceleme sonucu beklenmelidir. Bu inceleme aylar sürebilir. Haklı bulunan durumlarda prim iadesi yapılır. Kredi bağlantılı hayat sigortasının primlerini krediden önce yatırarak sigorta borcunu tamamlamış kişiler, finans kurumlarına dilekçe yazarak ödeme belgeleriyle birlikte prim kredilerini alabilir.

Bir yılı aşan hayat sigortası poliçelerinde primlerin ödenmemesi halinde sigortacı tarafından sigortalıya ihtar gönderilir. İhtar süresinin sonunda hala prim ödenmemişse sigorta sözleşmesi feshedilerek muaf hale getirilir. Prim ödemesinden muaf hale gelen her prim, vadesinden itibaren gecikme faiziyle ödendiği takdirde tekrar aktifleştirilebilir. Sözleşmenin yeniden geçerli hale gelmesi için sigorta şirketi yeniden muayene talep etme hakkına sahiptir. Biriken primlerin ödenmesi ve uygun görülmesi halinde sigorta sözleşmesi tekrar geçerli hale gelir. Bu işlemler sırasında sigortalının hayatta olması gerekir. Bir yıl ve daha kısa süreli olan hayat sigortası poliçelerinde ise sigortalı prim ödemediği takdirde borç temerrüde düşer. Temerrüde düşüş sonrasında 15 iş günü içinde borç ödenmediği takdirde sigorta teminatı 15 gün süreyle geçici olarak durur. Bu süre zarfında da prim ödemesi gerçekleşmez ise hiçbir ihtar yapılmadan sözleşme feshedilir.

Hayat sigortasından poliçe süresi dolmadan ayrılma durumunda, hayat sigortasının tüm teminatları durdurulur. Kısmi prim ödemesi yapılarak hayat sigortası sözleşmesi tamamen feshedilir.

Hayat sigortasında tazminat talebi doğrudan sigorta şirketine yapılır. Çeşitli durumlarda tazminat talebi için gerekli evraklar değişkenlik gösterir. Sigorta şirketinden alınacak bilgi doğrultusunda, gerekli evrakların temin edilmesinden sonra sigorta şirketine bu evraklarla başvurarak, tazminat talebinde bulunulabilir.

Sigortalıları korumaya yönelik olarak mevzuatta belirlenen menkul kıymet kısıtlamalarına göre, birikimli hayat sigortalarında ödediğiniz primlerden risk primi, gider payı ve üretim masrafı kesildikten sonra kalan tutar sigorta şirketi tarafından ortak bir havuzda yatırıma yönlendirilir.

Hayat sigortasındaki birikimlerin bir kısmının ödünç alınması mümkündür. Bunun için hayat sigortasının en az bir yıldır yürürlükte olması ve bir yıllık priminin ödenmiş olması gerekir. Alınacak olan ödünç, sigorta şirketi tarafından hesaplanan limiti geçemez.

Hayat sigortası tazminat talebi, çeşitli durumlara göre farklı şekillerde yapılır. Temel olarak tazminat talebi için üç farklı durum vardır. Bu durumlar şunlardır.

• Vefat halinde tazminat talebi
• Maluliyet halinde tazminat talebi
• Ciddi sağlık riskleri ve tehlikeli hastalık halinde tazminat talebi

Sigortalının vefat etmesi halinde hayat sigortası tazminat talebi için gerekenler şunlardır.

• Tazminat talep dilekçesi
• Kanuni varis bilgi formu
• Sigortalı ve aracı tarafından imzalanmış sigorta poliçesi
• Defin ruhsatı
• Vukuatlı nüfus kayıt belgesi
• Lehtar olmayan durumlarda veraset ilamı
• Gaiplik durumunda mahkemeden alınmış gaiplik kararı
• Varislerin nüfus cüzdanı fotokopisi
• TÜİK ölüm belgesi
• Ölüm hastalıktan kaynaklanmış ise doktor veya hastane epikriz raporu
• Ölüm trafik kazasından kaynaklanmış ise trafik kazası tespit tutanağı veya Cumhuriyet Savcılığı tutanağı
• Ölüm şüpheli veya adli ölüm ise adli tıp kurumu raporu, olay tespit tutanağı, işyeri kaza tespit tutanağı, Cumhuriyet Savcılığı soruşturma ve ifade tutanağı, otopsi sonuç raporu ve Cumhuriyet Savcılığı kovuşturma kararı

Maluliyet halinde hayat sigortası tazminat talebi için gerekenler, duruma göre değişiklik gösterir. Hastalık sonucu maluliyet halinde şunlar gerekir.

• Hastaneden alınacak olan epikriz raporu

Kaza sonucu maluliyet halinde şunlar gerekir.

• Trafik kazası tespit tutanağı veya Cumhuriyet Savcılığı tutanağı
• Sigortalının aracı kullanan kişi olması halinde alkol raporu

Adli olay sonucu maluliyet halinde şunlar gerekir.

• Olay tespit tutanağı
• İşyeri kaza tespit tutanağı
• Cumhuriyet Savcılığı soruşturma ve ifade tutanağı
• Cumhuriyet Savcılığı kovuşturma kararı
• Ciddi Sağlık Riskleri Ve Tehlikeli Hastalıklar Halinde Hayat Sigortası Tazminat Talebi Için Gerekenler H3

Ciddi sağlık riskleri ve tehlikeli hastalıklar halinde hayat sigortası tazminat talebi için gereken şunlardır.

• Tazminat talep dilekçesi
• Sigortalı ve aracı tarafından imzalanmış sigorta poliçesi
• Tehlikeli hastalık teminatı kapsamında olan hatalığın ilk teşhisini ortaya koyan belgeler, tetkikler, patoloji ve biyopsi raporları ile epikriz raporu
• Şirket tarafından istenebilecek belgeler

Hayat sigortası için ödenen primler vergiden düşülebilir. Çalışanlar, elde ettikleri aylık gelirin %15’ine kadar hayat sigortası vergi indirimi kazanır. Vergi mükellefleri ise brüt asgari ücretin yıllık tutarını ve yıllık belgelenebilir gelirlerinin %15’ini aşmamak kaydıyla hayat sigortası vergi indirimi kazanır.

Hayat sigortasından yalnızca sigortalı tarafından lehtar olarak belirlenen kişiler faydalanabilir. Eş ve çocuklar, sigortalı kişi tarafından lehtar olarak belirlendiği takdirde hayat sigortasından faydalanabilir. Hayat sigortasının lehtarı üçüncü bir kişiyse, söz konusu hayat sigortası eş ve çocukları kapsamaz.