Mevduat Faizi Nasıl Hesaplanır?

Mevduat, bir kişi ya da kuruma ait olan paranın bir banka hesabına yatırılmasıdır. Sermaye sahiplerinin güvenlik, işlem kolaylığı, harcama kolaylığı gibi nedenlerle bankalara yatırdıkları paraya mevduat denir. Üç mevduat türü bulunur. Bunlar aşağıdaki gibidir.

• Vadesiz Mevduat: Sermaye sahibinin bankaya yatırdığı para üzerinde her türlü tasarrufu her an gerçekleştirebileceği, herhangi bir getirisi olmayan ancak hiç bir limit olmaksızın üçüncü kişilere para transferi yapılabilen bir hesap türüdür. Üçüncü kişilerin yaptıkları para transferlerinin alınabilmesi ve her an çekilebilmesi de vadesiz mevduat ile mümkündür.
• Vadeli Mevduat: Bankaya yatırılan paranın belirli bir süre için önceden belirlenmiş mevduat faizi oranı ile bağlanması durumunda kullanılan mevduat hesabı türüdür. Vadeli mevduat hesaplarında vade sonuna kadar para kullanılamaz, kullanılması durumunda ise o kullanıldığı güne kadar tahakkuk etmiş faiz kaybolur.
• İhbarlı Mevduat: Mevduat ve Katılım Fonları Hakkında Tebliğ'in 3.b maddesinde belirtilmiş, paranın çekileceği günden 7 gün önce yazılı bildirim yapılması durumunda paranın çekilebileceği mevduat hesabıdır. İhbarlı mevduat hesabı genellikle döviz cinsinden yüksek tutarlı mevduatlarda kullanılır.

Mevduat hesabı, sermaye sahiplerinin bankalarda açtıkları, paranının banka tarafından muafaza edildiği ve sermaye sahiplerinin para yatırıp çektikleri hesap türüdür. Mevduat sahipleri, mevduat hesapları üzerinden elektronik fon transferi (EFT), havale, SWIFT veya benzeri yollarla üçüncü kişilere para gönderip aynı yollarla üçüncü kişilerden para alabilir. Vadesiz, vadeli, ihbarlı veya kur korumalı vadeli mevduat hesabı açılması için öncelikle vadesiz mevduat hesabı açılmalıdır. Mevduat hesaplarındaki paralar serbestçe çekilebilirken, mevduat hesabındaki paradan alışveriş yapmak için banka kartına sahip olmak gerekir. Banka kartı ile yapılan alışverişler bağlı mevduat hesabındaki tutardan düşer. Mevduat hesabı türleri aşağıda listelenmiştir.

• Vadesiz Mevduat Hesabı: Paranın yatırılıp banka tarafından muhafaza edildiği, hesaptaki paranın her an nakit olarak ya da transfer işlemi ile çekilebileceği hesap türüdür.
• Vadeli Mevduat Hesabı: Vadesiz mevduat hesabında bulunan paranın tamamının ya da bir bölümünün bir başka hesaba aktarılarak belirli bir vade ve faiz oranıyla bağlandığı mevduat hesabı türüdür. Vadeli mevduat hesabında vade sonuna kadar para çekilemez. Çekilmesi durumda ise herhangi bir faiz getirisi elde edilemez. Faiz getirisinin elde edilmesi için vade sonuna kadar hesaptan para çekilmemelidir.
• Kredili Mevduat Hesabı (KMH): Tüketicilerin anlık hızlı ihtiyaçları veya otomatik fatura ödemeleri gibi işlemlerini kolayca yapabilmeleri için açılan kredidir. Kredili mevduat hesabında, hesapta para olmasa da hesap bankanın belirlediği limitler çerçevesinde eksi değerlere düşebilir ve hesapta para olmadan da ödemeler yapılabilir. Kredili mevduat hesabının kullanılması durumunda kullanılan tutara akdi faiz oranı uygulanır.
• Döviz Mevduat Hesabı: TL dışı, Amerikan doları, euro, İngiliz sterlini ve diğer döviz cinslerinin olduğu mevduat hesap türüdür.
• Dönem Ödemeli Mevduat Hesabı: Genellikle 1 yıl ve daha uzun vadeli olarak açılan dönem ödemeli mevduat hesabında aylık ya da üç aylık dönemlerde sermaye sahibine faiz ödemesi yapılır. Ancak anaparaya erişim vade sonuna kadar olmaz. Sermaye sahibi önceden belirlenmiş dönemlerde faiz getirisini alır ancak anaparayı almak için vade sonunu bekler.
• Birikim Mevduat Hesabı: Sermaye sahibinin tercihine göre günlük, haftalık, aylık ya da yıllık olarak açılabilen, genellikle kısa vadeli bağlanan ve ara dönemlerde hesaba para ekleyerek birikim yapmaya olanak sağlayan mevduat hesabı türüdür.
• Kur Korumalı Mevduat Hesabı: Vadeli bir mevduat hesap türü olan Kur Korumalı Mevduat Hesabı, TL cinsinden olan mevduatın Amerikan doları karşısında değer kaybedememe garantisi veren mevduat hesabıdır. Kur korumalı mevduat hesabında önceden belirlenen faiz ve vadeye göre para bağlanır. Vade sonunda faiz getirisi ile birlikte toplam tutarın Amerikan doları cinsinden bağlandığı günde karşılık geldiği tutardan daha düşük olması durumunda, tutarın Amerikan doları cinsine göre olan kaybının karşılandığı mevduat hesabıdır.

Vadesiz mevduat hesabı, sermaye sahiplerinin bankaya yatırdığı paraların bulunduğu hesap türüdür. Vadesiz mevduat hesabında sermaye sahipleri paralarını istedikleri zaman çekebilir, her türlü şekilde değerlendirebilr. Vadeli mevduat hesaplarında üçüncü kişilerle elektronik fon transferi (EFT), havale, SWIFT gibi yollarla para alışverişi yapılabilir. Vadesiz mevduat hesaplarının sermaye sahibine herhangi bir faiz getirisi bulunmaz.

Vadeli mevduat hesabı, hesaptaki paranın belirli bir vade ve faiz oranı ile bağlandığı, sermaye sahibine faiz getirisi sağlayan hesap türüdür. Vadeli mevduat hesapları genellikle aylık olarak açılır ancak gün hesabı ile belirlenir. En popüler vadeli mevduat hesabı vadesi 32 gündür. 3 ay, 6 ay veya 1 yıllık vadeli hesap açılabilir. Özellikle faiz oranlarının sürekli olarak değiştiği ekonomilerde mudilerin vadelerini ekonomik koşullara göre belirlemeleri önerilir. Faizlerin düşüş eğiliminde olduğu bir ekonomide daha uzun süreli vade belirlemenin daha yüksek faiz oranından daha uzun süre faydalanma şansını sağladığı gözlemlenirken, faizlerin yükseliş eğiliminde olduğu ekonomilerde ise kısa dönemli vadelerle paranın bağlandığı gözlemlenir.

Kredili mevduat hesabı, hesap içerisinde herhangi bir tutar bulunmasa dahi belirli bir kredi limiti tutarında nakit para çekilebilen bir hesap türüdür. Kredili mevduat hesabında (KMH) hesap bakiyesi eksiye geçerek müşteriye hesapta para olmaksızın hızlı ve önemli ödemelerini yapması imkanı sağlanır. Kredili mevduat hesabının en büyük avantajlarından birisi ise otomatik ödeme talimatı verilmiş fatura ve geri ödemelerin hesapta para olmasa bile son ödeme tarihi kaçırılmadan ödenmesini sağlamasıdır. Ancak kredili mevduat hesabından kullanılan tutarın faizi olur ve bu faiz dönem sonunda banka tarafından müşteriden tahsil edilir.

Döviz mevduat hesabı, yabancı para cinsinden açılan mevduat hesabıdır. Genellikle Amerikan doları ve euro olan döviz mevduat hesapları; İngiliz sterlini, İsviçre frangı gibi çeşitli yabancı döviz cinsleri için de açılabilir. Döviz mevduat hesapları vadeli ve vadesiz olmak üzere ikiye ayrılır. Vadesiz döviz mevduat hesaplarının çalışma prensibi, Türk lirası vadesiz mevduat hesaplarıyla aynıdır. Vadeli döviz mevduat hesaplarına ise sermaye belirli bir vade ve faiz oranı üzerinden faiz getirisi sağlar. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre Türkiye'de yerleşik kişilere ait yaklaşık 192 milyar Amerikan doları karşılığı döviz mevduatı vardır.

Kur korumalı mevduat, Türk lirası cinsinden faiz kazandıran ancak Türk lirasının olası değer kaybı karşısında mudilerin anaparalarını koruma altına alan, vade sonundaki anapara ve faiz toplam tutarının aynı dönem sonunda Amerikan doları karşısında daha düşük olması durumunda, arada kalan farkın karşılandığı vadeli mevduat hesabı türüdür. Kur korumalı mevduat hesabı, 21 Aralık 2021 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 2021/14 sayılı Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarınına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ ile düzenlenmiş, 17 Aralık 2022 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı uyarınca kur korumalı mevduat hesaplarının süresi 31 Aralık 2023 tarihine kadar uzatılmıştır. İlgili mevzuat uyarınca kur korumalı mevduat hesapları 3 ay, 6 ay veya 1 yıl vadeli olabilir.

Mevduat hesabı, sermaye sahiplerinin paralarını güvenle bankada tutmasına yarar. Mevduat hesabının, güvenliğine ek olarak pek çok kolaylaştırıcı özelliği de bulunur. Mevduat hesabından üçüncü kişilere para transferi yapılabilir. Bu, nakit para ile alışveriş yapmaktan çok daha kolay ve güvenlidir. Aynı zamanda mevduat hesabına üçüncü kişiler tarafından da transfer yapılabilir. Tüm işlemler fiziki ya da online hesap cüzdanına işlendiğinden yapılan her işlem kolaylıkla takip edilebilir. Vadesiz mevduat hesaplarının herhangi bir faiz getirisi olmaz. Vadesiz mevduat hesapları, sadece parayı güvende tutma, kolay para alışverişi yapma amacıyla kullanılır. Faiz getirisi kazanmak için vadeli mevduat hesabı açılmalıdır.

Mevduat hesabı, bankalardaki en temel hesap türüdür. Vadeli mevduat hesabı açmak ya da farklı yatırımlar yapmak için öncelikle bankalarda mevduat hesabı açılmalıdır. Mevduat hesabının özellikleri şunlardır.

• Hesap numarası: Her bir mevduat hesabının IBAN adı verilen ve eşsiz olan bir tekil hesap numarası bulunur. Üçüncü kişiler bu hesap numarasını kullanarak mevduat hesabına para gönderebilir.
• Hesap cüzdanı: Her mevduat hesabının fiziki ya da online olarak bir hesap cüzdanı bulunur. Bu hesap cüzdanında, yatırılan ve çekilen tüm tutarlar tarihleri ile birlikte yazılıdır. Böylelikle işlemler kolayca takip edilebilir.
• Güvenlik: Vadesiz mevduat hesapları bankada muhafaza edildiğinden son derece güvenlidir. Hırsızlık veya çalınma gibi riskleri ortadan kaldırır.
• Döviz ya da Altın hesapları: Yalnızca Türk lirası cinsinden değil, herhangi bir yabancı para cinsinden veya altın cinsinden mevduat hesabı açılabilir. Altın cinsinden açılan mevduat hesaplarında gram üzerinden hesaplama yapılır.

Mevduat hesabı açmak için öncelikle bankaların müşterisi olmak gerekir. Bankaların müşterisi olmak için encazip.com üzerinden şubeye gitmeden işlem yapılabilir. Bankaların müşterileri internet üzerinden, mobil bankacılık kanallarından, banka şubelerinden veya bankaların çağrı merkezlerinden mevduat hesabı açabilir.

Bankalarda mevduat hesabı açtırmak için tek şart 18 yaşını doldurmuş olmaktır. 18 yaşını doldurmamış kişiler, sadece velayet sahipleri aracılıyla mevduat hesabı açabilir.

Mevduat hesabı açmak için bankaların müşterisi olmak gerekir. Bunun için gerekli belgeler kimlik belgesi, ikametgah adresini kanıtlayan bir belge (e-devlet üzerinden alınabilen ikametgah belgesi, kredi kartı ekstresi, elektrik faturası vb.) ve başvuru formudur.

18 yaşını doldurmuş herkes bazı istisnalar dışında (öğrenci hesabı, yasal vasinin imzası ile açılan hesaplar vb.) mevduat hesabı açabilir. 18 yaşını doldurmuş kişiler belirli bir sermayeye sahip olmaları durumunda vadeli mevduat hesabı da açabilir.

Mevduat hesabı internet bankacılığı, mobil bankacılık, çağrı merkezleri ya da banka şubelerinden kapatılabilir. Vadesiz mevduat hesaplarının kapatılması için hesabın boşaltılması gerekir. Vadeli mevduat hesapların kapanması ise vade sonunda banka uygulaması ve mudi tercihine göre vade sonunda otomatik olarak temdid eder. Vadeli hesabın kapanması işlemleri, internet veya mobil bankacılık kanalları, çağrı merkezleri ve banka şubelerinden yapılır. Vadeli mevduat hesaplarının vadesinden önce kapatılması durumunda faiz geliri elde edilemez, anapara müşterinin vadesiz mevduat hesabına aktarılır.

Mevduat hesabı açmak için öncelikle bankaların müşterisi olmak gerekir. Banka ile ilişkisi bulunan kişiler mevduat hesabını şu şekilde kullanabilir.

• Para transferi: Vadesiz mevduat hesaplarında elektronik fon transferi (EFT), havale, FAST veya SWIFT gibi yöntemlerle üçüncü kişilerle para alışverişi yapılır.
• Nakit çekim: Hesap sahipleri, mevduat hesaplarından diledikleri zaman banka kartı ile ATM'lerden ya da banka şubelerinden nakit para çekebilir.
• Birikim yapma: Hesap sahipleri banka hesaplarına para yatırarak birikim yapabilir.
• Faiz kazancı: Vadeli mevduat hesaplarında önceden belirlenmiş vade ve faiz oranıyla faiz getirisi elde edilir.
• Çoklu kanallardan yönetim: Mevduat hesapları; internet bankacılığı, mobil bankacılık kanalları üzerinden yönetilebildiği gibi bankaların çağrı merkezleri ve şubeleri üzerinden de yönetilebilir.

Vadesiz mevduat hesabından herhangi bir kısıtlama olmaksızın her an para çekilebilirken, vadeli mevduat hesabından direkt olarak para çekilemez. Vadeli mevduat hesabından para çekilebilmesi için öncelikle vadeli mevduat hesabının kapatılması ve tutarın vadesiz mevduat hesabına aktarılması gerekir.

İhbarlı (valörlü) mevduat hesabından ise ihbar verildikten sonra, 7 günlük ihbar süresinin sonunda para çekilebilir. Birikimli mevduat hesabından para çekme işlemi ise vade süresinin sonunda yapılabilir. Normal vadeli mevduat hesabından para çekme işlemi daha kolaydır, banka ile iletişime geçilip her an vadeli mevduat hesabı kapatılır ve tutar vadesiz mevduat hesabına aktarılır. Ancak vadeli mevduat hesaplarından vadesinden önce para çekilmesi durumunda sermaye sahibinin faiz kaybı olur.

Birikim hesabı, vadeli mevduat hesabı altında değerlendirilen bir hesap türü olmakla birlikte vadeli mevduat hesabına kıyasla daha esnek bir yapıya sahiptir. Vadeli mevduat hesaplarında vade sonuna kadar para yatırma ya da para çekme imkanı bulunmazken, birikim hesabında bankanın kriterlerine para ekleme ya da para çekme işlemi yapılabilir.