İpotek Nedir?

İpotek yapmak her iki taraf için de avantajlıdır. İpotek göstererek borç bulmak çok daha kolaydır. Ayrıca ipotek sayesinde daha yüksek miktarda borç bulmak da mümkündür. İpoteğin yapılma amacı, borç veren tarafa parasının güvence altında olduğunu göstermektir. İpotek işlemi sayesinde alacaklı borcunu çok daha kolay bir şekilde tahsil edebilir.

İpotek türleri, güvence miktarı ve ipotek kaynağı olmak üzere iki farklı duruma göre türlere ayrılır. Güvence miktarının belirlenişine göre ipotek türleri şunlardır.

• Üst sınır ipoteği (limit ipotek)
• Anapara ipoteği

İpotek kaynağına göre ipotek türleri şunlardır.

• Kanuni ipotek
• İradi ipotek

İpotek sistemi, alacaklı ile borçlu arasındaki alışverişi güvence altına alır. İpotek özellikle bankalar tarafından sıklıkla uygulanır. Kredi almak isteyen bir kişi, kredi borcuna karşılık olarak herhangi bir taşınmazını bankaya ipotek olarak teklif edebilir. Banka söz konusu taşınmazla ilgili olarak gerekli tahkikatı yürüttükten sonra uygun bulduğu takdirde ipotek karşılığında kredi verir. Krediye ipotek olarak gösterilen taşınmaz, kredinin yasal teminatı konumundadır. Borçlu taraf borcunu ödemediği takdirde belirli bir sürenin sonunda banka tarafından yasal işlem başlatılır. Borcun ödenmesi için tanınan süre sonunda da borç ödenmezse borçlu taraf temerrüde düşer. Borçların üst üste ödenmemesi ve yapılan uyarıların dikkate alınmaması sonucunda banka ipotekli taşınmaz için satış işlemi başlatma hakkı kazanır. Taşınmaz satışa çıkartılır ve satıştan elde edilen gelirden bankanın alacağının tamamı tahsil edilir. Borç, hukuki masraflar ve yasal işlem ücretleri düşüldükten sonra satıştan elde edilen paranın kalanı mal sahibinin hesabına geçer.

İpotek sistemi yalnızca bankalar tarafından uygulanan bir sistem değildir. Birbiriyle ticari veya daha farklı maddi ilişkileri olan kişiler de birbirlerinin malları üzerine ipotek koyabilir. Yani şahıslar da ipotek koyma hakkına sahiptir.

Kişinin sahibi olduğu herhangi bir taşınmazın üzerinde ipotek olması, kişinin kredi çekmesine engel değildir. Hatta aynı ipotekli taşınmaz üzerinden ikinci ipotekli olarak kredi de verilebilir. Fakat her banka bu duruma sıcak bakmayabilir. Kişinin sürekli çalıştığı bankalar ise daha ılımlıdır. Ancak bu tip durumlarda söz konusu taşınmazın değeri ve kredi başvurusu yapan kişinin kredi notu çok büyük öneme sahiptir. Taşınmaz çok değerli olabilir ve taşınmazın üzerindeki ipotek, taşınmazın değerinin çok altında olabilir. Bu tip durumlarda bankalar ipotek varken de kredi verebilir.

Bir eve aynı an da birden fazla ipotek yaptırmak mümkündür. Bu durumda bir ev üzerine iki kere ipotek konulabilir. Bankalar da hali hazırda ipotekli olan evin üzerine ikinci ipoteği koyarak kredi verebilir. Birden fazla ipotek olan durumlarda taşınmazın satılması durumunda ilk hak sahibi birinci sıradaki ipoteklidir.

İpotekli borcun ödenmemesi halinde alacaklı tarafından yasal işlem başlatılabilir. Bu işlem sonucunda borçluya borcunu ödemesi için belirli bir yasal süre tanınır. Bu süre sonunda da borç ödenmezse taşınmaz için satış işlemi başlatılır. Alacaklı, taşınmazın satışından doğan gelirle alacağını tahsil eder.

İpotekli evin satışı sadece alıcının söz konusu ipoteği tapu sözleşmesinde kabul etmesi halinde mümkün olabilir. Bunun dışında evin satışı mümkün olamaz. Başka bir alıcı, ipoteği kabul ederek evi satın alsa bile söz konusu ipotek ortadan kalkmaz. İpotekli ev satılmış olsa bile ipotekli konut üzerinde yasal işlem başlatılabilir ve ipoteğin satışı yapılabilir. Bu nedenle ipotekli konut almadan önce iyi düşünmek gerekir.

Bir evin ipotekli olup olmadığı hakkında bilgi almak için belediyelere veya tapu müdürlüklerine başvuru yapılabilir. Ayrıca e-devlet üzerinden de ipotek sorgulaması yapmak mümkündür. Ancak e-devlet üzerinden yalnızca kişinin kendisine ait olan taşınmazların üzerindeki ipotekler sorgulanabilir.

İpotek sorgulaması yapmak için belediyelere veya tapu müdürlüklerine başvurmak yeterlidir. Kişinin kendisine ait taşınmaz üzerindeki ipotekleri sorgulamak içinse e-devlet kullanılabilir. E-devlet üzerinden Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün Tapu Bilgileri Sorgulama sayfasına girilerek taşınmaz üzerindeki ipotek ve diğer bilgiler görülebilir.