Finansman Hesaplama 2023 Nasıl Yapılır?

Finansmanın toplam maliyetinin belirlenmesinde en önemli unsur taksit sayısıdır. Taksit sayısı artıkça toplam faiz maliyeti de artar. Çekilen krediye vade sayısı boyunca faiz uygulanacağından, vade sayısı ile maliyet doğru orantılıdır. Vade sayısı azaldıkça maliyet azalır, taksit sayısı artıkça kredi maliyeti de artar. Taksit sayısına göre finansman hesaplamanın formülü aşağıdaki gibidir.

Kredi Taksit Tutarı=Anapara x (Faiz oranı x (1+Faiz oranı)taksit sayısı)/[(1+Faiz oranı)taksit sayısı−1]

Örneğin; 100.000TL’lik bir örnekte %2’lik faiz oranında alınan ve vade süresi 5 yıl (60 ay) olan konut kredisinde toplam geri ödeme kredi maliyeti 172.608TL olur aylık taksit tutarı 2.877TL olur.

Aynı örneğin vade sayısı daha fazla olanını hesapladığımızda, 100.000TL’lik faiz oranının %2 olduğu bir kredide vade süresi 120 ay (10 yıl) olsun. Bu durumda ise aylık taksit tutarı 2.205TL, toplam maliyet ise 264.577TL olur.

Kredi Taksit Tutarı = Anapara x (Faiz Oranı x (1 + Faiz Oranı) Taksit Sayısı) / [(1 + Faiz Oranı) Taksit Sayısı -1] şeklinde olan kredi taksit tutarı hesaplama formülünde anapara, faiz oranı ve taksit sayısı gibi değişkenler bellidir. Bu değişkenler üzerinden kredi taksit tutarı hesaplanır. Aylık taksit tutarına göre kredi hesaplandığında kredi taksit tutarı bellidir. Taksit sayısının hesaplanması gerekir. Bu sebeple formülde bulunan kredi taksit tutarı ve taksit sayısı unsurları yer değiştirilir. Ortaya çıkan formül, aşağıda verildiği gibi olur.

Taksit Sayısı = Anapara x (Faiz Oranı x (1 + Faiz Oranı) Aylık Taksit Tutarı) / [(1 + Faiz Oranı) Aylık Taksit Tutarı -1]

Aylık taksit tutarının belli olduğu durumda anapara, faiz oranı değişkenleri de kullanılarak taksit sayısına ulaşılabilir.

Faiz oranı, kredi toplam maliyeti üzerinde etkilidir. Diğer değişkenler aylık taksit miktarı ve vade süresi şeklindedir. Faiz oranını aylık taksit miktarı ve vade süresinden ayıran ise bankalar tarafından belirleniyor olmasıdır. Çünkü aylık taksit miktarı ve vade süresi üzerinde kredi talep eden kişilerin belirleyici etkisi vardır. Oysa faiz oranı doğrudan bankaya bağlıdır. Faiz oranı üzerinde kişilerin herhangi bir inisiyatifi söz konusu değildir. Faiz oranına göre kredi hesaplama formülü aşağıdaki gibidir.

Kredi Taksit Tutarı=Anapara x (Faiz oranı x (1+Faiz oranı)taksit sayısı)/[(1+Faiz oranı)taksit sayısı−1]

Bu formül ile işlem yapılırken diğer bütün değişkenler sabit tutulur. Yalnızca faiz oranı değiştirilerek işlem yapılır. Bunun sonucunda ise faiz oranının kredi miktarına olan etkisi tespit edilmiş olur. Faizin kredi toplam maliyetine ve aylık taksit oranına etkisi aşağıdaki örnek üzerinden görülebilir.

• 30.000TL’lik bir kredide vade süresinin 60 ay (5 yıl), faiz oranının ise %2 olduğu kabul edilsin. Bu durumda hesaplanan aylık taksit tutarı 949TL, toplam geri ödeme miktarı (toplam maliyet) ise 56.916TL olur.
• 30.000TL’lik bir kredide vade süresinin 60 ay (5 yıl), faiz oranının ise %3 olduğu kabul edilsin. Bu durumda ise aylık taksit tutarı 1.227TL, toplam kredi maliyeti ise 73.619TL olur.

Kredi miktarının 30.000TL, vade süresinin 60 ay (5 yıl) olduğu bir kredi örneğinde faiz oranı %2 ve %3 olmak üzere iki örnek vardır. %1’lik bir kredi faiz oranı artışında geri ödenecek olan tutar (toplam kredi maliyetinin) 16.703TL değişiklik göstermiştir. Konut kredisinde KKDF (Kaynak Kullanımı Destek Fonu) ve BSMV (Banka Sigorta Muamele Vergisi) yoktur. Bu sebeple tutarlar hesaplanan faiz oranları ve vergilerin eklenmesi ile son halini alır. Diğer vergi türlerinde KKDF ve BSMV bulunur. Bu sebeple faiz üzerinden hesaplanan bu oranlar da aylık taksit tutarına dahil edilir.

Banka ve finansal kuruluşlardan, kredi çekmek için var olan gereklilikler ve kredi hesaplarken dikkate alınması gereken unsurlar kredinin türüne göre değişiklik gösterir. İlk aşamada kredi çekme amacı belirlenir. Kredi çekme amacı belirlendikten sonra en uygun kredi türü tespit edilir. İhtiyaçlara en uygun kredi türünün tespit edilmesi için kredi türlerine hakim olmak gerekir. Yaygın olarak tercih edilen kredi türleri ihtiyaç kredisi, ticari ve kurumsal krediler, KOBİ kredisi ve konut kredisidir. Hesaplanabilir finansman türleri aşağıda belirtildiği gibidir.

• İhtiyaç Kredisi
• Konut Kredisi
• Taşıt Kredisi
• Ticari ve Kurumsal Krediler
• KOBİ Kredisi
• Eğitim Kredisi

Kar payı, tasarruf sahiplerinden toplanan fonların ticaret ve sanayide değerlendirilmesi sonucu elde edilen kazancın, birikim yapmak isteyen kişilere paylaştırılmasıdır. Kar payı diğer bir adıyla temettüdür. Şirketin yıllık faaliyet dönemi sonucunda elde ettiği net kazanç üzerinden sağlanır. Bazı bankalar doğrudan faiz üzerinden hesaplama yaparken, “katılım bankası” olarak adlandırılan bankalar kar payı (kar bölüşümü) üzerinden hesaplama yapar. Faiz ya da kar bölüşümü yöntemlerinden hangisinin daha avantajlı olduğuna ancak kredi miktarı ve vade süresi belirlendikten sonra karar verilebilir. Temettüler, bir şirketin karının hissedarlara dağıtılan kısmıdır. Bir şirketin genellikle hisse fiyatından bağımsız olan temettü ödemesi, açık bir finansal sağlık ve güven işareti olarak kabul edilir. Bir şirketin düzenli temettü ödemesi veya nakit dağıtımları yapabilmesi, şirketin temel gücünü ve sürdürülebilirliğini hissedarlara iletmesinde büyük yol kat eder.

• Genel olarak, olgun, daha yavaş büyüyen şirketler düzenli temettü ödeme eğilimindeyken, daha genç, daha hızlı büyüyen şirketler parayı büyümeye yönelik olarak yeniden yatırmayı tercih eder.
• Kar payı oranı getirisi, hisse fiyatına göre ne kadar gelir elde edildiğini ölçer. Daha yüksek bir getiri daha çekiciyken, daha düşük bir getiri, bir hisse senedinin sektörüne göre daha az rekabetçi görünmesine neden olabilir.
• Temettü kapsama oranı, kazançlar ile hissedarların aldığı net temettü arasındaki oran, bir şirketin refahının önemli bir ölçüsüdür.

Kredinin toplam maliyetini etkileyen ve anapara ile kredi maliyeti arasındaki farkın artıran unsurlar bulunur. Bu unsurlar, maliyet kalemleri arasında yer alır. Kredi hesaplanırken kullanılan maliyet kalemleri ise aşağıdaki gibidir.

• Faiz: Faiz, kredi ücretidir. Bankanın krediyi tüketiciye vermek amacıyla talep ettiği ücreti ifade eder. Tüketici açısından maliyetin artmasına sebep olur.
• Vade: Kredinin toplam geri ödeme süresini ifade eder. Yaygın olarak 6, 12, 24, 36, 48, 60 ve hatta 120 aylık vadeler halinde kredi talebinde bulunulur. Vade süresi, kredinin toplam maliyetine doğrudan etkide bulunur. Kredinin geri ödeme süresi arttıkça maliyet de artar. Örneğin 60 aylık vade ile alınan 100.000TL’lik bir kredinin toplam maliyeti, 100.000TL’lik 120 ay vade ile alınan kredinin maliyetine göre daha az olur.
• Anapara: Tüketicinin almış olduğu toplam kredi miktarını ifade eder. Kredi maliyetinin, faiz tutarının ve aylık taksit tutarının hesaplanmasında anapara miktarı doğrudan baz alınır.
• Dosya Masrafı: 2014 yılında yürürlüğe girmiş olan “Finansal Tüketiciden Alınacak Ücretler Yönetmeliği” ile geliştirilmiştir. Kredi tutarına göre değişmek şartıyla en fazla kredi tutarının binde 5 oranında alınabilir.
• Vergiler: Kredi hesaplaması yapılırken göz önünde bulundurulan iki önemli vergi bulunur. Konut kredisi haricinde kredilerden bu iki vergi türü de alınır. Bu iki vergi Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu (KKDF) ve Banka Sigorta Muamele Vergisi’nden (BSMV) oluşur. KKDF, aylık taksit tutarının denk geldiği faiz tutarı üzerinden hesaplanır ve %15’lik oranı bulunur. BSMV ise yine aylık faiz oranı üzerinden %5’lik bir oran ile hesaplanır.

Vergiler, dosya masrafları, anapara, vade ve faiz unsurlarından oluşan kredi maliyet kalemleri, tüketicinin cebinden çıkacak olan toplam paranın belirlenmesi üzerinde etkilidir.

Peşinat, kredili bir ürünün satın alınması için yapılan ilk ödemedir. Basit bir ifadeyle, pahalı bir satın alma için avans ödemesidir. Ödeme, toplam satın alma fiyatının bir yüzdesini temsil eder. Bir araba veya ev satın almak için peşinat adı verilen ön ödeme ödenir. Bankaların finansman kullandırım oranları bütün maliyeti karşılamadığı için karşılanmayan oran kadar peşinat ödenmelidir. Kullandırılan kredi türlerinde bu oranlar bankadan bankaya değişir.

Temettü oranı, hisse senedi veya yatırım fonu gibi bir yatırımın yalnızca temettü getirisinin tahminidir. Temettü tutarının artırılmadığı veya azaltılmadığı varsayıldığında, hisse senedi fiyatı düştüğünde oran yükselecektir. Tersine, hisse senedi fiyatı yükseldiğinde düşecektir. Temettü oranları hisse senedi fiyatına göre değiştiğinden, hızla değer kaybeden hisse senetleri için genellikle alışılmadık derecede yüksek görünebilir. Nispeten küçük ancak yine de hızla büyüyen yeni şirketler, aynı sektördeki olgun şirketlerden daha düşük bir ortalama temettü ödeyebilir. Genel olarak, çok hızlı büyümeyen olgun şirketler en yüksek temettü getirilerini öderler.

Temettü ödeyen şirketler, istikrarın bir göstergesi olarak ve hissedarları ödüllendirmek için genellikle temettü oranlarını korumayı veya yavaş yavaş artırmayı tercih eder.

Temettüleri kesen işletmeler mali açıdan daha zayıf bir duruma giriyor olabilir ve buna çoğu zaman hisse senedi fiyatında karşılık gelen bir düşüş eşlik eder.

Temettü oranı, bir hissedar tarafından alınan nakit miktarının, o hissedar tarafından tutulan hisse senedinin piyasa değerine bölünmesiyle tanımlanabilir. Hisse başına temettü oranı, hisse başına yıllık temettü tutarının, hisse senedinin cari fiyatına bölümüdür. Kar payı hesaplamasında mevduat sistemlerindeki gibi önceden belirlenen oranlar söz konusu değildir. Katılım bankalarında tasarrufun cinsi ve vade sayısı gibi hususlar göz önünde bulundurularak para havuzu oluşturulur. Tasarruf sahiplerinin ihtiyaç duyduğu finansman desteği de ilgili havuzdan sağlanır. Kar payı hesabı için ortaya çıkan kazanç veya zarar, finansmanın kullanıldığı havuza ait olan hesaplara dağıtılır.