Opsiyon Nedir?

Opsiyon Türleri: Alım (Call) ve Satım (Put) Opsiyonları

Opsiyon türleri, alım ve satım opsiyonları olmak üzere ikiye ayrılır. Alım opsiyonları (call) ve satım opsiyonları (put) alıcı ve satıcı taraflarca gerçekleştirilir. Opsiyon türleri ve detayları aşağıdaki gibidir:

• Alım Opsiyonu (Call Option): Alıcısına ileriki bir tarihte önceden belirlenen bir fiyat ve miktar üzerinden varlık alma hakkı tanır.
• Satış Opsiyonu (Put Option): Alıcısına ileriye yönelik bir tarihte önceden belirlenmiş fiyat ve miktar üzerinden varlık satışı yapma hakkı tanır.

İki opsiyon türünün karşılıklı iki tarafça gerçekleştirilmesi, opsiyon piyasası için dört farklı işlem türünü ortaya çıkarır. Opsiyon piyasası için geçerli olan işlem türleri şunlardır:

• Alım opsiyonu almak (long-call)
• Alım opsiyonu satmak (short-call)
• Satım opsiyon almak (long-put)
• Satım opsiyon satmak (short-put)

Opsiyon Sözleşmeleri Nasıl Çalışır?

Opsiyon piyasası, alım-satıma konu olan varlığın, önceden belirlenen bir tarihte veya önceden belirlenen bir tarihe kadar belirli bir fiyattan alınması ya da satılması işlemini kapsar. Opsiyon alıcı ve satıcı taraflar arasında gerçekleşir. Opsiyon alıcısı, opsiyon primi (işlem için ödenen ücret) ödeyerek işleme konu olan varlığı belirlenen vadede alma veya satma hakkı elde eder. Opsiyon satıcısı ise opsiyon alıcısının bu hakkını kullanması durumunda, işlemi gerçekleştirmekle yükümlü olur ve prim alır.

Opsiyonların Avantajları ve Dezavantajları

Opsiyon ticareti, çeşitli avantajları ve dezavantajları bünyesinde barındırır. Opsiyon piyasası avantajları şunlardır:

• Yatırımcılar, düşük maliyetlere karşılık piyasa hareketliliklerinden kar elde etme fırsatı yakalar. Prim ödeyen yatırımcılar, ödedikleri prim karşılığında belirli varlıkları alma-satma hakkına sahip olur.
• Değişen piyasa koşullarına karşı strateji uygulayarak karını artırmak isteyen yatırımcılar, opsiyon piyasasını tercih edebilir.

Opsiyon piyasasının dezavantajları ise şunlardır:

• Piyasaya yönelik beklentilerin gerçekleşmesi temeline dayanan opsiyon, prim ödemesini de içerir. Beklentinin gerçekleşmemesi durumunda prim ödemesi kaybedilir.
• Sözleşmeler, önceden belirlenmiş bir vadeye sahiptir. Vade içerisinde kullanılmayan opsiyon sözleşmeleri değer kaybeder.

Opsiyon Primi Nedir ve Nasıl Hesaplanır?

Opsiyon primi, opsiyon sözleşmesinin ücretidir. Yatırımcılar, yaptıkları opsiyon sözleşmelerine karşılık prim ödemesi yapar. Opsiyon primi ise işlem yapılan vadeye, varlık türüne ve teminat oranına göre değişkenlik gösterir. Yine opsiyon çeşidine göre de opsiyon fiyatında değişiklik görülebilir.

Opsiyon Sözleşmelerinde Vade ve Kullanım Fiyatı Kavramları

Opsiyon sözleşmelerini anlamak ve bu piyasada karlı yatırımlar yapabilmek için öncelikle opsiyon sözleşmelerine ilişkin kavramlara hakim olmak gerekir. Opsiyon piyasasında yer alan vade ve kullanım fiyatı kavramlarının tanımları şunlardır:

• Kullanım Fiyatı (Strike Price): Sözleşmeye konu olan varlığa, ileriye yönelik belirlenen fiyattır. Yatırımcılar, belirlenen vade geldiğinde varlığın alacağı muhtemel fiyatı öngörerek alım-satım opsiyonu gerçekleştirir.
• Vade: Vade, opsiyon sözleşmelerine biçilen süredir. Yatırımcı, belirlenen fiyat ve miktara yönelik alım-satım işleminin gerçekleşeceği vadeyi önceden belirler.

Opsiyonlar ile Hisse Senedi ve Döviz Yatırımı

Opsiyon işlemi, çeşitli varlıklar üzerinden yapılabilir. Opsiyon sözleşmesi yapılabilecek varlıklar arasında hisse senetleri ve döviz yer alır. Yatırımcılar, Apple, Tesla, Boeing gibi firmalara yönelik hisse senedi opsiyonlarını satın alabilecekleri gibi EUR/USD (Euro/Dolar) cinsinden döviz alım-satımı da gerçekleştirebilir.

Vadeli İşlemler ile Opsiyonlar Arasındaki Farklar

Vadeli işlem ve opsiyonlar, Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (VİOP) sebebiyle aynı kabul edilen iki farklı işlemdir. Fakat opsiyonlar ile vadeli işlemler arasında temel farklılıklar vardır. Bu farklılıkların en temeli şudur: vadeli işlemler yatırımcıya yükümlülük yüklerken opsiyon sözleşmeleri hak tanır. Vadeli işlemlerde bir varlığı gelecekte hangi fiyattan alıp satacağını belirleyen yatırımcı, varlık fiyatını sabitlemiş olur. Opsiyon sözleşmelerinde ise belirlenen bir vadede ya da o vade içerisinde, varlığın önceden öngörülen bir fiyattan alınıp satılması hakkı elde edilir.

Opsiyon Piyasalarında Kaldıraç Etkisi

Kaldıraç, yatırımcının düşük teminat tutarlarıyla yüksek hacimli pozisyon açmasına olanak tanır. Opsiyon piyasaları da kaldıraçlı işlem yapılabilen piyasalardır. Kaldıraç sistemi, yüksek kar potansiyeline karşılık yüksek riski de bünyesinde barındırır. 1 birimlik teminat tutarı ile 10 birimlik işlem hacmi gerçekleştiren yatırımcı, 10 birimlik kar elde edebileceği gibi 10 birimlik zarar da edebilir.

Opsiyonlar ile Portföy Koruma ve Hedge Stratejileri

Hedge, kelime anlamı olarak riskten korunma, riskin azaltılması anlamına gelir. Kurdaki dalgalanmalar, faiz oranlarındaki değişiklikler yatırımcıların belirsizlik ortamı ile karşı karşıya kalmalarına sebep olur. Hedge ise belirsizlik sebebiyle ortaya çıkan risklerden korunmak için uygulanacak stratejiler bütününü ifade eder. Hedge stratejileri, çeşitli yöntemler yapılır. Bu yöntemler şu şekilde özetlenebilir:

• Futures ve Forward Sözleşmeler: Yatırımcıların belirli bir varlığın gelecekteki fiyatını sabitlemesi temeline dayanır.
• Opsiyon Sözleşmeleri: Bir varlığın gelecekte gerçekleşmesi planlanan bir fiyattan alınması veya satılması hakkıdır. Satın alınan opsiyon, varlığın belirli bir fiyatın altına düşmesi durumunda yatırımcıyı korur ve zararı minimize eder.

Opsiyon Piyasasında Likidite ve Volatilite Önemi

Volatilite, bir varlığın fiyatındaki dalgalanmaları ifade eder. Hisse senedi fiyatlarında, dövizde meydana gelen fiyat dalgalanmaları, ani ve büyük boyutlu değişiklikler, piyasalarda belirsizlik hali yaratır. Yatırımcılar belirsizlik halinin getirdiği risklerden korunmak için opsiyon piyasası gibi piyasalara yönelir.

Opsiyon Yatırımı Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Opsiyon yatırımda karı maksimizde etmek için uygulanması gereken belirli stratejiler ve dikkat edilmesi gereken bazı unsurlar bulunur. Opsiyon yatırımı yaparken dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:

• Yatırımcı, varlık fiyatının yükseleceğine yönelik bir öngörüye sahipse, uzun vadeli alım yapmalıdır. Buradaki temel amaç, varlık fiyatının yükselmesi durumunda kar elde etmektir.
• Yatırımcı, varlık fiyatının düşeceğini öngörüyorsa satım opsiyonu satın almalıdır. Satım opsiyonu ile amaçlanan, varlık fiyatının düşmesi durumunda kazanç sağlamak ve riski hedge etmektir.