İsteğe Bağlı Sigorta Nedir?

İsteğe bağlı sigorta kaliteli ve sağlıklı yaşam avantajı sunar. Çalışma hayatının bitmesi durumunda emeklilik için kalan prim gününün dışarıdan tamamlanabilmesini sağlar. İsteğe bağlı sigortada sağlık ve güvenlik sistemine dışarıdan dahil olmakla birlikte hastane ve eczane ayrıcalıklarından yararlanılabilir.

İsteğe bağlı sigortanın en büyük dezavantajı aylık gelirin yasalarla belirlenen kadarını sigortaya yatırma zorunluluğudur. İsteğe bağlı sigortalıların prim ödemeleri daha yüksek aralıklardadır.

İsteğe bağlı sigorta yaptırabilecek kişiler aşağıdaki gibi sıralanabilir.

• Malullük veya yaşlılık aylığı almayanlar (harp malulleri ile 3713 ve 2330 sayılı kanunlara göre vazife malullüğü aylığı bağlanmış maluller istisnadır).
• Çalışmayanlar
• Sigortalı olarak 30 günden az çalışan ve tüm gün çalışmayanlar (part time, yarı zamanlı vs.)
• Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi maddeleri uyarınca İngiltere, İsveç, İsviçre veya Fransa’da ikamet edenler
• 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun 9. maddesinin 1 fıkrasının 6. bendi uyarınca ilgili işleri yapan ve gelir vergisinden muaf olan sigortalı kadınlar
• 5510/5-a sigorta kapsamında hapishanelerde çeşitli işlerde çalıştırılan mahkumlar ile cezaevinde bulunup 5/a kapsamında olmayan mahkumlar
• 5510/5-b sigorta kapsamında aday çırak veya çırak olarak çalışanlar, işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler ve meslek liselerinde eğitim görürken zorunlu staja tabi tutulan öğrenciler
• 5510/5-e sigorta kapsamında İŞKUR tarafından açılan meslek edindirme ve geliştirme kurslarına katılan kursiyerler
• 5510/5-g sigorta kapsamında yurt dışında çalıştırılmaya götürülen Türk işçiler
• İşsizlik maaşı alanlar
• İş sözleşmesi bitmemiş ancak grevde veya ücretsiz izinde olanlar ile mevsim sonu bıraktığı işine yeni mevsimde devam edecek olması sebebiyle iş sözleşmesi askıda olanlar
• Kamuda çalışırken sözleşmesi askıda kalanlar

İsteğe bağlı sigortalı olamayacak kişiler aşağıdaki gibi sıralanabilir.

• 4A kapsamında tam zamanlı olarak başka bir işverene bağlı olarak çalışanlar
• 4B kapsamında kendi iş yerinin sahibi olan vergi mükellefleri
• 4C kapsamında kamu adına görev yapan devlet memurları
• Emekli, maluliyet ve yaşlılık aylığı almayanlar (harp malulleri ile 3713 ve 2330 sayılı kanunlara göre vazife malullüğü aylığı bağlanmış maluller istisnadır)
• İsteğe bağlı sigortalı olma şartlarını taşımayanlar

Bir işte fiilen çalışmadığı halde sanki fiilen çalışıyormuş gibi 4A kapsamında sigortalı gösterilen kişiler için 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca idari yaptırım uygulanır. Bu idari yaptırımlar yalnızca sigortalıya değil aynı zamanda sigortayı yapan kişiye de uygulanır. Çalışmadan sigorta primi yatırmak suçtur. Sahte sigortalı olduğu tespit edilen kişilerin sigortaları ve tüm hakları iptal edilir. Sigorta boyunca işleyen prim günü iptal edilir ve yatırılmış primler geçersiz sayılır. Her ay SGK’ye ibraz edilen maaş bordrosunun da sahte olduğu kabul edilerek resmi belgede sahtecilik suçundan soruşturma açılır. Bu suça karışan kişiler hapis cezası ile karşı karşıya kalabilir. Sahte sigortalı olduğu tespit edilen kişi emekli olmuşsa emekliliği iptal edilir ve o zamana kadar ödenmiş emeklilik primleri cezasıyla birlikte geri alınır. Sahte sigortalı olduğu düşünülen kişiler Alo 170 Çalışma Hayatı İletişim Merkezine ihbar edilebilir. Sahte sigortalı pozisyonuna düşmemek için çalışmayan kişilerin isteğe bağlı sigorta kapsamında sigortalı olarak sigorta primi ödemeleri gerekir.

İsteğe bağlı sigortalı olmak için yapılması gerekenler, ilk kez mi yoksa yeniden mi isteğe bağlı sigortalı olunacağına göre değişir. İlk kez isteğe bağlı sigorta kaydı yaptırmak isteyenler, isteğe bağlı sigorta giriş bildirgesi ile bağlı oldukları (ikametgah adreslerinin bulunduğu) il ve ilçedeki Sosyal Güvenlik Kurumuna giderek başvurmalıdır. E-devlet üzerinden de başvuru yapma imkanı vardır. Bunun için e-devlete giriş yaptıktan sonra arama çubuğuna “4B isteğe bağlı ilk tescil kaydı” yazılarak SGK’nin ilgili sayfasına girmek ve talimatları uygulamak yeterlidir. Daha önce isteğe bağlı sigorta yaptırmış fakat bir süredir ara vermiş kişilerin yeniden isteğe bağlı sigorta işlemini aktif edebilmesi için talep dilekçesi ile birlikte SGK’ye müracaat etmeleri yeterlidir.

İsteğe bağlı sigorta prim ödemeleri tıpkı diğer SGK prim ödemeleri gibi yapılabilir. İsteğe bağlı sigorta primini ödemek için sgk.gov.tr üzerinden kart ile prim ödeme uygulamasına girilmelidir. Uygulama sayfasına e-devlet şifresi ile giriş yapılabilir. Doğrudan e-devlete giriş yapıp arama çubuğuna SGK primi ödeme yazarak da ilgili sayfaya ulaşılabilir. İlgili sayfaya giriş yaptıktan sonra isteğe bağlı sigorta seçeneği seçilerek borç bilgisi görülebilir. Ardından "ödeme yap" butonuna tıklanarak kredi kartı bilgilerini girmek suretiyle ödeme işlemi tamamlanabilir. İsteğe bağlı sigorta prim ödeme işlemi, doğrudan Sosyal Güvenlik Merkezlerine gidilerek veya anlaşmalı bankaların ATM’lerindeki ilgili yollar izlenerek de gerçekleştirilebilir.

İşsizlik maaşı alan kişilerin isteğe bağlı sigortalı olmasını engelleyecek herhangi bir yasal hüküm yoktur. Bu kapsamda isteğe bağlı sigortalı olanlar aynı zamanda işsizlik maaşı alabilmektedir. Ancak gelir getirici herhangi bir işle uğraşmak işsizlik maaşının kesilmesine sebep olur. İsteğe bağlı olarak sigortalı olmak gelir getirici bir durum olmadığı için işsizlik maaşı alınmasına engel teşkil etmez.

BAĞKUR ve SGK’ye bağlı olmak fark etmeksizin aylık gelirin %32si prim ödemesi olarak yatırılmalıdır. Prim tutarı olarak belirlenen %32’nin %20si malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasını kapsar. Kalan %12 genel sağlık sigortası içindir.

İsteğe bağlı sigorta yaptırılırken ödeme sürecinin rahat bir şekilde atlatılması için ve bütçenin zorlanmaması için ödeme planının dikkatli bir şekilde yapılmalıdır. İsteğe bağlı sigorta sorgulaması yapılırken geçmişten gelen bir prim borcunun olup olmadığı kontrol edilir. Herhangi bir borç görünmesi durumunda ödeme planında değişime sebep olur.

İsteğe bağlı sigortanın ödenmemesi durumunda sigortalılık durumu sona ermez ancak geciken prim ödemesinin 12 ay içinde faiziyle birlikte ödenmesi gerekir. 12 aydan sonra ödeme yapılamamaktadır.

İsteğe bağlı sigorta iptali ölüm tarihinden itibaren kendiliğinden sona erer. Hiçbir sebep olmadan sigortayı iptal ettirmek istenirse talepte bulunmak gerekir.

İsteğe bağlı sigorta ücreti aylık gelir üzerinden sabit oranlarla belirlenir ve en alt sınırı 1.144,80 üst sınır ise 8.586,05 olarak belirlenmiştir. Aynı zamanda yatırılan miktar ve sigorta türüne göre sağlık ve güvenlik hizmetlerinin farklılaşmasına neden olur.